Αθλιομαντινάδας εγκώμιον

Την περασμένη εβδομάδα, τριήμερο του Αγίου Πνεύματος γαρ, αποφάσισα να ξεκολλήσω από το μαγευτικό Χερκουλάνουμ και να εκδράμω στην ενδοχώρα με μια παρέα ξέμπαρκων ιστιοπλόων. Πήγαμε στην Κάτω Ζάκρο, στην ανατολικότερη πλευρά της Κρήτης, που είναι η απόληξη ενός φαραγγιού που ονομάζεται "Φαράγγι των νεκρών". Φυσικά, όπως συνήθως συμβαίνει, μόνο ζωντανοί κυκλοφορούσαν, αν και η αλήθεια είναι πως κάπως ταβλιασμένους τ' ανάσκελα τους έβρισκες συνήθως. Δεν ξέρω αν τους βλέπετε αμυδρά στη φωτογραφία, κάτω από τις ομπρέλες, αλλά περίπου αυτή ήταν η εικόνα που έβλεπα από την είσοδο της σκηνής. Ούτε λόγος να το κουνήσουμε από κει, φυσικά.

Όταν φτάσαμε, εννιά νοματέοι εξοπλισμένοι με 4x4, είδη κατασκήνωσης, είδη κατάδυσης, είδη ψαροντούφεκου, είδη προικός, ψυγειάκια με όλα τα καλά της κατανάλωσης και δύο τουλάχιστον κιθάρες, νύχτωνε πια. Περάσαμε το πρώτο βράδι με ρακές, και όλη τη δεύτερη μέρα με κολύμπι (μερικοί κατάδυση) και ψαροντούφεκο. Το δεύτερο βράδι ανάψαμε φωτιά και βάλαμε στην ψησταριά μπριζόλες, βάλαμε στη μέση σαλάτες, τυριά, κρασιά, και στο τέλος πιάσαμε τις κιθάρες (τις πιάσανε - το δημοφιλές ντουέτο "ο Μπομπ κι ο Μπόμπος") και έκαναν πρόγραμμα. Το πρόγραμμα συμπεριέλαβε κάποια στιγμή και κάποιες μαντινάδες, όχι όμως τις συνηθισμένες κάπως σοβαρές που κυκλοφορούν, αλλά κάποιες άλλες, που επιεικώς μπορούν να ονομαστούν άθλιες.

Δεν είμαι ειδικός στη μαντιναδολογία βέβαια, νομίζω πάντως ότι το είδος είναι ταυτόσημο ή πολύ συγγενικό με τις ικαριακές "ρίβες". Βέβαια οι μαντινάδες κανονικά απαγγέλλονται συνοδεία μουσικής, και μάλιστα του σκοπού που χορεύεται ως "σιγανός". Επιπλέον η μαντινάδα είναι ολοζώντανη στην Κρήτη, ενώ την τελευταία ικαριακή ρίβα που άκουσα την είχε πει η θεία μου η Κλειώ γύρω στο 1982. Κάποια άλλη στιγμή στην Κύπρο είχα ακούσει μια κυρία που έλεγε αντίστοιχα δίστιχα - για την ακρίβεια μιλούσε μόνο έτσι, ό,τι κι αν της έλεγες. Την είχαν βάλει απέναντι σε ένα γεμάτο αμφιθέατρο που της εκσφενδόνιζε δίστιχα και τετράστιχα δουλεμένα πριν επί ώρες - ακατάβλητη η κυρία απαντούσε διαρκώς με άλλα που κατασκεύαζε εκ του προχείρου και ήταν πολύ πιο επιτυχημένα. Προφανώς, πέρα από την ικανότητα, πρέπει να είχε και τεράστια παρακαταθήκη.

Οι αθλιομαντινάδες των παιδιών φυσικά δεν ήταν καθόλου αυτοσχέδιες. Κάποιες τις ήξερα από πριν - κυκλοφορούν στο διαδίκτυο και στις τοπικές εφημερίδες, όπως αυτή που λέει:

Μόντεμ και ει-ντι-ες-ελ θα βάλω στο μιτάτο
για να πουλώ στο ίντερνετ το γάλα των προβάτω

και η άλλη που απαντά στην πρώτη:

Μόντεμ και ει-ντι-ες-ελ δε βάνω στο μιτάτο
γιατ'η ογρασά τσι εξοχής το ίντερνετ χαλά το
(ή γιατί φοβούμαι για ιό στο γάλα των προβάτω)

Ο διαγωνισμός συνεχίστηκε με ακόμα αθλιότερες, όπως αυτή που έλεγε

Κάνανε μπλόκο τα ΕΚΑΜ απάνω στη μαδάρα
(πάνω στην Κρύα Βρύση)
μα δεν υπολογίσανε πως είχα Γκραν Βιτάρα
(πως είχα Μιτσουμπίσι)

και μερικές ακόμα αντίστοιχες που δε συγκράτησα, μέχρι που φτάσαμε στο

Μάρανες το βασιλικό οπού 'χα στην τενέκα
γιατί δεν τον επότιζες, ξεδιάντροπη γυναίκα

Υπέθεσα ότι είχε φαλλικό-σεξουαλικό υπονοούμενο, αλλά με διαβεβαίωσαν ότι ουδείς γνήσιος Κρητικός θα έβγαζε μαντινάδα αν ο "βασιλικός" του ήταν στ' αλήθεια μαραμένος, οπότε να το πάρω κατά κυριολεξία. Ακολούθησαν κάποιες ακόμα χειρότερες που δεν μεταφέρω εδώ, για λόγους ευσπλαχνίας μάλλον. Το πρόγραμμα τελείωσε με έναν Ερωτόκριτο προσαρμοσμενο κάπως στα καθ΄ ημάς (Άκουσες Αρετούσα μου τα θλιβερά μαντάτα, καήκανε τα κάρβουνα και σβήστηκε η θράκα). Το πρωί ένα κλιμάκιο (κι εγώ μαζί) τα μάζεψε μετά την πρωϊνή βουτιά και γύρισε στην πόλη. Οι άλλοι έμειναν να περιποιηθούν τα ψαρικά που έβγαλαν, καθώς και το κεφαλόποδο μαλάκιο που φαίνεται στη φωτογραφία, στη θέση από την οποία παρακολουθούσε τα δρώμενα.


Γυρίζοντας στη δουλειά, ανέφερα στους συναδέλφους την εμπειρία και κυρίως τις μαντινάδες. Αρκετοί προσφέρθηκαν να συνεισφέρουν κι άλλες στη συλλογή, μερικές εκ των οποίων ήταν τόσο άθλιες που φρόντισα να τις ξεχάσω αμέσως. Συγκράτησα όμως προς αποθησαυρισμόν μία που παρουσιάζει επιστημονικό ενδιαφέρον (από μαλακολογική σκοπιά) μια και οι πρωταγωνιστές της σαλιγκαρίζονται ασυστόλως, κατά πως φαίνεται:

Χοχλιδομπαιγνιδίσματα δε θέλω μπλιο μαζί σου
γιατί είδα σάλια άλλου χοχλιού απάνω στο κορμί σου

Αγαπητοί αναγνώστες, καλό σας καλοκαίρι...


ΥΓ. Ευχαριστώ το Γιώργο για την προσφορά της σαλιγκαρομαντινάδας και - κυρίως - της σκηνής.