ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Μια ρεβυθιά στο Ηράκλειο - Λέιντεν - Λισσαβώνα - Αθήνα - πάλι Ηράκλειο - Γιάννενα


20/1/15

Ο καταλληλότερος

(Εικόνα από εδώ, αν και αγνοώ την αρχική προέλευση).

Την εποχή εκείνη, πριν καμιά εικοσιπενταετία πρέπει να ήταν (πώς περνάνε τα άτιμα τα χρόνια, ε;) ήμουν στο μεταίχμιο μεταξύ προπτυχιακών και μεταπτυχιακών σπουδών και με κάποια ιδιότητα εκπροσώπου που τώρα πια δεν θυμάμαι ακριβώς ποιου πράγματος (φοιτητών ή αργότερα υποψηφίων διδακτόρων), παρακολουθούσα συστηματικά τις συνεδριάσεις της Γενικής Συνέλευσης του πανεπιστημιακού τμήματος όπου περνούσα τις μέρες μου. Πότε πότε έπαιρνα και το λόγο να πω κάτι που μου φαινόταν κρίσιμο ή ουσιαστικό, μερικοί έστρεφαν και το κεφάλι προς το μέρος μου, αλλά η μαύρη αλήθεια είναι ότι ουδείς από τα 35 περίπου μέλη ΔΕΠ (=καθηγητές, διαφόρων βαθμίδων) έσκαγε και πολύ να ακούσει τι είχαν να πουν οι φοιτητές, προπτυχιακοί ή μεταπτυχιακοί, οπότε η παρουσία η δική μου και άλλων λιγότερο επιμελών στην παρακολούθηση συναδέλφων είχε ένα χαρακτήρα περίπου τελετουργικό ή συμβολικό: στις ελάχιστες περιπτώσεις που οι ψήφοι μας ή η γνώμη μας έπαιξαν κάποιο ρόλο ή έκριναν κάποιο αποτέλεσμα, αυτό θα αφορούσε συνήθως κάτι εντελώς δευτερεύον ή ασήμαντο, και στην εξαιρετικά σπάνια περίπτωση που θα αφορούσε κάτι πιο σημαντικό (ένα γνωστικό αντικείμενο μιας προκήρυξης ή τα περιεχόμενα ενός μαθήματος) γινόταν κάποιο μαγικό και η απόφαση έμενε ανεκτέλεστη ή επανερχόταν με άλλο όνομα σε άλλη συνέλευση με διαφορετικούς συσχετισμούς ή κάπως κόλλαγε ενόψει κάποιας επικείμενης προσφυγής στο Συμβούλιο της Επικρατείας.

Με τον καιρό κατάλαβα ότι δεν είχε πάρα πολύ νόημα η συζήτηση ακόμα και στα πιο ολιγομελή όργανα, καθώς θυμάμαι ότι μια χρονιά που συμμετείχα ακόμα και στο Διοικητικό Συμβούλιο του Τμήματος, με κάποιο μαγικό τρόπο είτε δεν με ειδοποιούσαν για τις συνεδριάσεις, είτε οι συνεδριάσεις με κάποιο επίσης μαγικό τρόπο άρχιζαν μισή ώρα πριν την προγραμματισμένη και όταν κατέφθανα εγώ και οι άλλοι συνάδελφοι του επιπέδου μου όλα τα θέματα είχαν συζητηθεί και λυθεί ήδη. Αυτή η μορφή μαγείας βέβαια δε με απέτρεπε από το να κρατάω λεπτομερείς σημειώσεις εν είδει πρακτικών για κάθε συνεδρίαση στην οποία εν τέλει συμμετείχα, έτσι ώστε να μπορώ να ενημερώσω τυχόν ενδιαφερόμενους από το σύλλογο των φοιτητών ή αργότερα των μεταπτυχιακών. Ατυχώς ενδιαφερόμενοι δεν υπήρξαν ποτέ, ούτε καν οι συνδικαλιστές άλλων παρατάξεων που κατά πως φαίνεται είχαν κάπως πιο προνομιακή ενημέρωση για τα τεκταινόμενα από άλλες πηγές (τουλάχιστον οι κομματικές παρατάξεις) και στο τέλος ξέμεινα με ένα αρκετά εκτεταμένο αρχείο σημειώσεων και ημερησίων διατάξεων και πρακτικών συνελεύσεων που προσπάθησα ανεπιτυχώς χρόνια μετά να το δώσω σε κάποιο διάδοχο στην εκπροσώπηση αλλά τελικά ξέμεινε σε ένα συρτάρι πανεπιστημιακού γραφείου όταν πήγα φαντάρος. Ελπίζω κάποιος να σκέφτηκε να το ανακυκλώσει μετά από τόσα χρόνια.

Πάντως θυμάμαι εναργώς αρκετές συνεδριάσεις που είχα το σχετικό μαζοχισμό να παρακολουθήσω εν είδει ντεκόρ, ειδικά αυτές που αφορούσαν την εκλογή κάποιου μέλους ΔΕΠ σε ανώτερη βαθμίδα. Για κάποιο λόγο εκείνη την εποχή οι συνεδριάσεις αυτές δεν γίνονταν σε κλειστά εκλεκτορικά σώματα όπως σήμερα, αλλά σε ανοιχτές συνεδριάσεις ενώπιον της ΓΣ, οπότε ακόμα και το επιστημονικό προλεταριάτο που αντιπροσώπευα είχε την ευκαιρία να παρακολουθήσει την ιερά εξέταση των υποψηφίων, τις ενδελεχείς (ο Θεός να τις κάνει) ερωτήσεις, και κυρίως τις τοποθετήσεις των εκλεκτόρων όταν πια ο υποψήφιος είχε αποχωρήσει και άρχιζε η συζήτηση μεταξύ των μελών, συζήτηση κατά τη διάρκεια της οποίας συχνά εκτυλίσσονταν σκηνές λίαν χαριτωμένες, ειδικά όταν υπέρ ή κατά της υποψηφιότητας βρίσκονταν τοποθετημένες διαφορετικές ομάδες μικρών και μεγάλων συμφερόντων εκπροσωπούμενες κατά περίσταση από πεφωτισμένους ή αρτηριοσκληρωτικούς τακτικούς καθηγητές, ιδεολόγους ή αριβίστες αναπληρωτές, ευσυνείδητους ή ασυνείδητους επίκουρους, ταλαντούχους ή αγράμματους λέκτορες, ανεξάρτητες φωνές ή κομματικούς γκαουλάιτερ και όλες αυτές οι ιδιότητες να εναλλάσσονται στον ίδιο πληθυσμό εκλεκτόρων ανάλογα με την εκάστοτε κρίση ή με το ποιος έχει το λόγο ή με το ποια κυβέρνηση είναι στα πράγματα.

Θυμάμαι ας πούμε χαρακτηριστικά την κυνική οπωσδήποτε παρατήρηση ενός προεδρεύοντος της εποχής εκείνης ότι «κάθε εκλογή έχει το χρώμα της», εννοώντας ότι τα κριτήρια μπορούν κατά περίσταση να ανεβοκατεβαίνουν αρκεί ο υποψήφιος να είναι της αρεσκείας μας (φυσικά μπορούσε να το εκφράσει και ακαδημαϊκώς ορθότερα, αλλά δεν ήθελε, καθότι οι εκλογές και οι προαγωγές ήταν και είναι ακόμα ο καλύτερος τρόπος πειθαναγκασμού που έβαζε και βάζει διάφορους φερέλπιδες να προσχωρούν σε κλίκες ως πιο αποτελεσματικές εν τέλει οδούς προαγωγής σε σχέση ας πούμε με τις επιστημονικές δημοσιεύσεις, τα ερευνητικά προγράμματα και την επαρκή διδασκαλία). Βέβαια χρώματα και αποχρώσεις υπήρχαν διάφορα, αλλά μερικές περιπτώσεις ήτανε τόσο κραυγαλέες που έπρεπε να πάθεις μια ορισμένη τύφλωση για να μην αντιληφθείς τους φελλούς να επιπλέουν και τους ανθρώπους με κάποιο έρμα να καταβυθίζονται. Όχι πάντα βέβαια, αλλά αρκετά συχνά ώστε εικοσιπέντε χρόνια μετά να σου έρχονται στο μυαλό «φλασιές» από εκείνη την εποχή και να ξεσπάς σε ακατάσχετα γέλια στα καλά του καθουμένου.

Θυμάμαι ας πούμε μια χαρακτηριστική περίπτωση ενός Καθηγητή που διηύθυνε έναν Τομέα, και ήθελε να προσλάβει σε μια χαμηλή βαθμίδα έναν φοιτητή του που μόλις είχε τελειώσει το διδακτορικό του. Να διευκρινίσω εδώ ότι ο νέος διδάκτωρ μια χαρά επιστήμονας ήτανε (και είναι ακόμα), άξιος, δουλευταράς και ταλαντούχος, πλην όμως είχε την ατυχία να εκπονήσει τη διατριβή του με τον εν λόγω Καθηγητή που με όποια μέτρα και να τον μετρήσεις ήταν επιεικώς ολίγιστος, επιστημονικώς πάντα, πράγμα που αποδεικνυόταν από το γεγονός ότι ο αριθμός και η ποιότητα των πονημάτων του μετά από είκοσι και βάλε χρόνια καριέρας στο Πανεπιστήμιο ήταν περίπου συγκρίσιμα με αυτά του νεαρού φοιτητή του μόλις στο πέρας της διατριβής του, για να μη μιλήσουμε για ποσοτικούς δείκτες επίδοσης, όπου με τα σημερινά δεδομένα δεν θα έκανε ούτε για να περνάει απέξω από σοβαρό πανεπιστημιακό ίδρυμα. Ωστόσο τα χρόνια εκείνα ο Καθηγητής μας είχε αρκετές διασυνδέσεις ώστε να καταλάβει ισοβίως μάλλον την ωραία καρεκλίτσα του Διευθυντή, από την οποία άρχιζε τα τηλέφωνα στα μέλη του εκλεκτορικού σώματος για να τους κάνει το σχετικό μασάζ.

Το πρόβλημα ήταν ότι στην ίδια θέση είχαν βάλει υποψηφιότητα διάφοροι άλλοι, αρκετοί από τους οποίους είχαν κάνει κάμποση αξιομνημόνευτη δουλειά σε μεγάλα εργαστήρια του εξωτερικού και το επιστημονικό τους output ήταν σκάλες παραπάνω από τον ατυχή «δικό μας». Τι να κάνει κι ο προφέσορ, άρχισε να φτιάχνει μια εισηγητική έκθεση που ο ένας του μύριζε, ο άλλος του βρώμαγε, ο τρίτος ήταν εκτός αντικειμένου, ο τέταρτος ήταν έτσι και ο πέμπτος γιουβέτσι. Με τούτα και με κείνα ξέμπλεξε με καμιά δεκαριά πιθανούς ανταγωνιστές, έλα όμως που υπήρχε κάποιος που με κανέναν τρόπο δε μπορούσε να βγει εκτός αντικειμένου – και όχι μόνο αυτό, αλλά ο εν λόγω κάποιος είχε πενταπλάσιο ή δεκαπλάσιο αριθμό δημοσιεύσεων και μάλιστα από κοτζάμ Χάρβαρντ, για να μη μιλήσουμε για impact factors και ετεροαναφορές και άλλα ηχηρά παρόμοια. Οι φήμες έλεγαν ότι τα υπόλοιπα μέλη της εισηγητικής επιτροπής αρνήθηκαν να ξεφτιλιστούν γράφοντας ότι για κάποιο λόγο ο τύπος δεν τους έκανε, κι όταν έφτασε η μέρα της κρίσεως η εισήγηση είχε την περίεργη πρόβλεψη ότι «και οι δύο βασικοί υποψήφιοι είναι εντός αντικειμένου και κατάλληλοι για τη θέση».

Στην κρίσιμη συνεδρίαση (και αφού είχε προηγηθεί ανελέητο μασάζ πιθανών ψηφοφόρων και άπειρος αριθμός εκ του σύνεγγυς συνομιλιών αγνώστου περιεχομένου), οι δύο βασικοί υποψήφιοι παρουσίασαν έκαστος τα επιτεύγματά του (ο εκ του εξωτερικού ομολογουμένως πιο εντυπωσιακά) και απάντησαν σε ερωτήσεις του εκλεκτορικού σώματος. Ο «δικός μας» περιορίστηκε να πει ότι έκανε ό,τι καλύτερο μπορούσε και θα συνέχιζε να κάνει ό,τι καλύτερο μπορούσε. Ο «απέξω» είπε ότι είχε φιλοδοξίες και όραμα, ότι θα έφερνε νέες τεχνολογίες και έρευνα αιχμής, ότι ήθελε επιστρέφοντας στην πατρίδα να συμβάλλει στο χτίσιμο μιας νέας εποχής για το ελληνικό πανεπιστήμιο, μίλησε για οικονομία της γνώσης και ερευνητικές εφαρμογές στο δευτερογενή τομέα και την παροχή υπηρεσιών, για δίκτυα συνεργασιών και για τον επερχόμενο (τότε) εικοστό πρώτο αιώνα.

Προς έκπληξη των περισσοτέρων, ο Καθηγητής σηκώθηκε όρθιος και τον χειροκρότησε. Εκθείασε την προσήλωσή του στο ερευνητικό ιδεώδες, τα εκπληκτικά του αποτελέσματα, το γεγονός ότι σε τόσο νεαρή ηλικία είχε ήδη γίνει leader στον τομέα του, τις φοβερές του προοπτικές. Δυστυχώς όμως, συμπλήρωσε, η ελληνική πραγματικότητα είναι πολύ σκληρή. Το εργαστήριο στο οποίο σκοπεύει να έρθει (Σ.Σ. του ομιλούντος Καθηγητή δηλαδή), ήταν φτωχικό και προβληματικό σε υλικοτεχνική υποδομή και με χαμηλού επιπέδου ανθρώπινο δυναμικό, χωρίς μέσα και πηγές χρηματοδότησης. Διεκτραγώδησε την κατάσταση στο ίδρυμα αλλά και συνολικότερα στην ελληνική κοινωνία όπου διαγράφονται ζοφερές προοπτικές. Και αναρωτήθηκε (ρητορικά βέβαια) γιατί ένας τόσο λαμπρός επιστήμων να θέλει να χαντακωθεί και να καταστρέψει την καριέρα του. Ως εκ τούτου, πρότεινε στο σαστισμένο εκλεκτορικό σώμα αντί να εκλέξει τον καλύτερο και με αυτό τον τρόπο να τον χαντακώσει, να προτιμήσει αντί του καλύτερου, τον καταλληλότερο, που αν και γέννημα-θρέμμα του προβληματικού συστήματος είχε καταφέρει παρόλα αυτά να βγάλει το κεφάλι του από τη λάσπη με σκληρή δουλειά και άρα είχε τα εχέγγυα ότι θα τα καταφέρει ακόμα και στις δυσκολότερες συνθήκες, ενώ ο «απέξω» προφανώς θα κόλλαγε στις δυσκολίες και θα τα παράταγε, καλύτερα λοιπόν να μείνει στην Αμερική που σίγουρα κάποια καλύτερη ευκαιρία θα έβρισκε να μεγαλουργήσει.

Δεν ξέρω αν έφταιγε ο αυτομαστιγωτικός δεκάρικος του προφέσορ ή το προηγηθέν μασάζ, πάντως με βραχεία κεφαλή το εκλεκτορικό σώμα προέκρινε τον «καταλληλότερο» και έστειλε τον μακράν καλύτερο πίσω στην Ανατολική Ακτή των ΗΠΑ με τεράστιες απορίες φαντάζομαι για την ποιότητα του επιστημονικού προσωπικού της πρώτης του πατρίδας. Η ιστορία σχετικά σύντομα διαδόθηκε και έγινε θρυλική σχεδόν (ειδικά το κομμάτι που ο προφέσορ περιέγραφε εναργώς πόσο άθλιο είναι το ίδιο του το εργαστήριο), μέχρι που λίγους μόνο μήνες αργότερα προκηρύχθηκε μια ακόμα χαμηλόβαθμη θέση στον ίδιο Τομέα. Οι φήμες λέγουν (αδιασταύρωτες ωστόσο) ότι μια μέρα χτύπησε το τηλέφωνο του Καθηγητή και στην άλλη άκρη της γραμμής βρισκόταν ένας μάλλον υψηλόβαθμος αξιωματούχος με κάποια θέση κοντά σε υψηλά ιστάμενο πολιτειακό παράγοντα, ο οποίος ρώτησε (ευγενικά, είναι η αλήθεια) αν η θέση είναι κατειλημμένη. Ο Καθηγητής έκανε πως δεν κατάλαβε. Ο άλλος του εξήγησε ότι το παιδί του που έκανε μια ορισμένη καριέρα στην Αμερική ενδιαφερόταν για τη θέση, αλλά κυκλοφορούσαν φήμες ότι με κάποιο μαγικό τρόπο οι θέσεις καταλήγουν πάντα σε ημετέρους (δεν το διατύπωσε έτσι, πιο ευγενικά είπαμε) οπότε επειδή είναι και κάμποσα τα έξοδα πήγαινε-έλα από τη Δυτική Ακτή κιόλας, αν είναι ρεζερβέ η θέση να μην μπαίνουν στον κόπο. Ο προφέσορ άρχισε να διαρρηγνύει τα ιμάτιά του ότι στο δικό του το εργαστήριο βασιλεύει η αξιοκρατία και η διαφάνεια και σε καμμία περίπτωση να μη σκεφτεί ότι υπάρχει οποιαδήποτε σκιά. Ο άλλος τον ευχαρίστησε και είπε ότι θα το μεταφέρει στο παιδί.

Το παιδί υπέβαλε το βιογραφικό του, που ήταν υπερεπαρκές για τη θέση αν και όχι τόσο εντυπωσιακό όσο του αλλουνού από το Χάρβαρντ (που ωστόσο δεν ξαναφάνηκε, εννοείται). Μαζί με το παιδί υπέβαλαν και διάφοροι άλλοι, όχι τόσο καλοί ίσως, μεταξύ των οποίων και ένας παλαιότερος φοιτητής του ίδιου του Καθηγητή που στο μεταξύ είχε κάνει κάτι κουτσοδημοσιεύσεις εδώ κι εκεί και είχε σουλουπώσει ένα βιογραφικό όχι και εντελώς χάλια. Ο Καθηγητής περιορίστηκε να γράψει μια αυστηρά αντικειμενική εισήγηση, στην οποία υπήρχαν διάφοροι αστέρες, πλην όμως το βιογραφικό του παιδιού ξεχώριζε σαν ολόφωτη σελήνη στο νυχτερινό ουρανό. Ο φουκαράς ο πρώην δικός του αχνόφεγγε κάπου στο βάθος, χωρίς η εισήγηση να χαραμίσει μια λέξη ελέους ή ελπίδας στην κατεύθυνσή του, εκτός από τη διαπίστωση ότι έχει τα τυπικά προσόντα.

Όσοι ήξεραν να διαβάζουν μέσα από τις γραμμές πήραν των ομματιών τους και απέσυραν τις υποψηφιότητές τους. Ο πρώην δικός επέδειξε μια ασύγγνωστη άγνοια κινδύνου και εμφανίστηκε μπροστά στο εκλεκτορικό να υπερασπιστεί την υποψηφιότητά του. «Μα δεν έχεις κάνει και τίποτα φοβερό βρε καημένε» τον κάρφωσε ο προφέσορ. Ο καημένος πήγε να ψελλίσει ότι το εργαστήριο στο οποίο είχε κάνει τα πρώτα του βήματα (Σ.Σ. του Καθηγητή δηλαδή) ήταν φτωχικό και προβληματικό σε υλικοτεχνική υποδομή και χαμηλού επιπέδου σε ανθρώπινο δυναμικό, χωρίς μέσα και πηγές χρηματοδότησης και ότι το output το δικό του ήταν ανώτερο του αναμενομένου τηρουμένων των αναλογιών. Ο προφέσορ τον έκοψε πριν τελειώσει τη φράση του φωνάζοντας ότι το εργαστήριο είναι από τα κορυφαία (τα κορυφαία!!!) στην Ευρώπη, ου μην αλλά και στον πλανήτη όλο, και έχει όλα τα μέσα και τις δυνατότητες και ότι τηρουμένων των αναλογιών ίσα που έπιασε τη βάση ο φουκαράς ο πρώην δικός, κι αυτό που χρειάζεται το εργαστήριο αυθωρεί και παραχρήμα είναι έναν έξυπνο και αφοσιωμένο επιστήμονα (σαν το παιδί καλή ώρα), που θα είναι ο καταλληλότερος να αξιοποιήσει στο μέγιστο τις (απεριόριστες, άλλωστε) δυνατότητες του εργαστηρίου και να βγάλει παπάδες με ποδήλατα.

Με συνοπτικές διαδικασίες το παιδί κέρδισε παμψηφεί την εκλογή, αξιοκρατικά ομολογουμένως, κι ο καημένος ο πρώην μονολογούσε απέξω ότι δεν περίμενε μεν να εκλεγεί αλλά αφού τέλος πάντων τον άλλον «δικό τους» τον είχαν πάρει λέγοντας πόσο χάλια ήταν η κατάσταση, μπορούσαν ίσως να αφήσουν τον ίδιο τουλάχιστον να επαναλάβει το επιχείρημα. Κάπου εκεί τον πλησίασε ο προεδρεύων λέγοντας «τι να κάνουμε, είσαι καλό παιδί αλλά κάθε εκλογή έχει το χρώμα της» κι έμεινε αυτός με την απορία ζωγραφισμένη και ζήσαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα, ή τέλος πάντων ας τα λέμε...

ΥΓ: Για την ιστορία, το εκλεγέν «παιδί» με το οποίο είχαμε την ευκαιρία να κουβεντιάσουμε αναλυτικά αργότερα, μια χαρά παιδί ήτανε επίσης, μόνο που λίγους μήνες μετά την εκλογή και την ανάληψη καθηκόντων τα βρόντηξε και ξαναγύρισε στη Δυτική Ακτή λέγοντας μεταξύ άλλων «δεν περίμενα να είναι τόσο χάλια», αν και μάλλον για προσωπικούς λόγους έφυγε παρά για επαγγελματικούς, νομίζω. Να διευκρινίσω επίσης, για να είμαστε δίκαιοι, ότι ανεξάρτητα από τη διαδικασία, αν σήμερα είχα ως κριτής να επιλέξω μεταξύ του «δικού μας» που εξελέγη (και αν δεν κάνω λάθος έχει προοδεύσει ικανώς επιστημονικά και είναι μια χαρά αξιοπρεπής πανεπιστημιακός ως σήμερα) και του καημένου «πρώην δικού» που δεν εξελέγη, θα έκανα την ίδια επιλογή με αυτήν που έκανε ο προφέσορ, αν και ελπίζω με λιγότερο προκρούστεια επιχειρήματα. Δεν ξέρω βέβαια τι απέγινε ο εν τέλει βέλτιστος αλλά αδικηθείς υποψήφιος εκ της Ανατολικής Ακτής διότι μετά από εικοσιπέντε χρόνια δεν συγκρατώ πλέον το όνομά του, όπως άλλωστε και τα περισσότερα ονόματα των λοιπών εμπλεκομένων.

Εκτός φυσικά από τον Καθηγητή, που εσχάτως τον είδα να κοσμεί τους εκλογικούς συνδυασμούς νεοπαγούς πολιτικού κόμματος που φιλοδοξεί στο τέλος της βδομάδας να εκφράσει το νέο και το άφθαρτο της πολιτικής και επαγγέλλεται – φυσικά – την αξιοκρατία και τη διαφάνεια παντού.

Όπως όλοι, άλλωστε. Περί ορέξεως κολοκυθόπιτα, που λένε.


Σ.Σ. Διευκρινιστικώς, το κείμενο είναι ελεύθερη διασκευή γεγονότων που η μνήμη τροποποιεί κατά βούληση και προσθέτει αυθαίρετες πινελιές εδώ κι εκεί, οπότε δεν διεκδικεί δάφνες ιστορικής ακρίβειας. Ας διαβαστεί ως κακή λογοτεχνία μάλλον παρά ως μαρτυρία, παρότι εκτιμώ ότι αποδίδει το γενικό κλίμα της εποχής. Κάθε εποχή έχει το χρώμα της, άλλωστε.

11/1/15

Νέα επιχειρηματικότητα

Ατελέσφορες επιχειρηματικές ιδέες παλαιού τύπου. Η ιδεατή σχέση χυτρών και επιχειρηματικότητας στο κείμενο που ακολουθεί.

Το ιστολόγιο δεν πολυασχολείται με την επικαιρότητα, αλλά στας κρισίμους περιστάσεις που διέρχεται η πατρίς (όπως συνήθως δηλαδή) δε μπορεί κι αυτό να μη βάλει το λιθαράκι του στην ανάγνωση, το σχολιασμό και – γιατί όχι – τη διαμόρφωση της πραγματικότητας που μας περιβάλλει. Και επειδή στην πραγματικότητα που μας περιβάλλει επίκεινται εκλογές σε δυο βδομάδες, δεν πα να μας χτυπάν με όλμους και κανόνια, εμείς θα διατυπώσουμε την βαρύνουσα (εκατό κιλά πατημένα) άποψή μας, όχι βέβαια για τις εκλογές τις ίδιες (αυτά δα έλειπε, λες και δεν ξέρει τι να ψηφίσει το πολυπληθές κοινό του ιστολογίου, δηλαδή ούτε καν ο Θανάσης πλέον), αλλά για τις νέες οδούς επιχειρηματικότητας που ανοίγονται μπροστά στα μάτια μας αν αποφύγουμε την τετριμμένη παραδοσιακή θεώρηση των πραγμάτων.

Όπως όλοι ξέρουμε, η κρίση δημιουργεί ευκαιρίες, ως εκ τούτου η υπερμεγέθης κρισάρα που διανύουμε εδώ και κάμποσα χρόνια θα έπρεπε να έχει δημιουργήσει τόσο υπερμεγέθεις ευκαιρίες που όλο το λιμνάζον εργατικό δυναμικό πνευματικό απόθεμα του τόπου να έχει σπεύσει να τις εκμεταλλευτεί αντί να σέρνεται στις ουρές του ΟΑΕΔ και τα γραφεία διαβατηρίων με one way ticket για το εξωτερικό. Ατυχώς οι ευκαιρίες μένουν ανεκμετάλλευτες και τα πλήθη των νέων hipster που τριγυρνάνε αγωνιωδώς στα TEDx ψάχνοντας έναν ευγενή χρηματοδότη για να ανοίξουν τη startup των ονείρων τους ή έστω ένα αξιοπρεπές e-shop που θα παρέχει υπηρεσίες startup ή ανοίγματος e-shop μένουν με την όρεξη. Κάτι ανάλογο άλλωστε συμβαίνει και με τις πιο συμβατικές μορφές νέας επιχειρηματικότητας (π.χ. καφετέρια, σουβλατζίδικο, ψιλικατζίδικο, γκρουβαλοπάγκος σε ικαριακό πανηγύρι ή σε εορταστικό bazaar).

Είναι προφανές ότι η ριζοσπαστική σκέψη που απαιτούν οι καιροί παραμένει είδος ουσιώδες εν ανεπαρκεία καθώς λένε βέβαια όλοι ότι σκέφτονται και καλά out-of-the-box, αλλά αυτό στην πραγματικότητα απαιτεί μια πνευματική σκευή αρκούντως διαφορετική από αυτή που διαμορφώνεται διαβάζοντας κατά κύριο λόγο τα χαριτωμένα edito του Γεωργελέ στην Athens Voice (παρένθεση να αναφέρω εδώ ότι καταδικάζω τον εμπρησμό των γραφείων της για να μη μου πει κανείς ότι δεν έχω δικαίωμα να μιλάω κλπ., καθώς και για τη Μαρφίν τα έχουμε πει και παλιά, καταδικάζω, καταδικάζω, κλείνει η παρένθεση), που μου λένε όσοι τα διαβάζουν ότι εμφανίζουν ανησυχητικές ομοιότητες με αυτά που έγραφε το Κλικ στη δεκαετία του ’80 (εγώ δεν ξέρω, Αντί και Σχολιαστή διάβαζα τότε), άρα ενδεχομένως δεν έχουν και κανένα φοβερό relevance σε συνθήκες κρίσης 2015 (ίσως ούτε το Αντί και ο Σχολιαστής βέβαια, αλλά διαμορφώνεται άλλου είδους σκευή τέλος πάντων).

Φυσικά αυτό δεν μας πτοεί εμάς ως πρωτοπόρους του μεταμπλόγκιν, οπότε ξεκινώντας το όγδοο, ζωή να ΄χουμε, έτος ιστολογικής παρέμβασης, παρουσιάζουμε ένα μίνι οδικό χάρτη για μια επιτυχημένη startup που τύφλα να ‘χουνε τα TEDx και τα μπίζνες σκουλς. Εννοείται ότι οι ιδέες που παρουσιάζονται εδώ είναι copyrighted, άμα θέλετε να κάνετε κάτι ανάλογο πρέπει είτε να βρείτε δικές σας ιδέες (δυσκολάκι), είτε να πληρώσετε ένα μικρό fee (ας πούμε 10-15% επί των ακαθάριστων εσόδων) για το δικαίωμα χρήσης της ιδέας. Και για να μη χάνουμε χρόνο με άχρηστες λεπτομέρειες, η βάση της νέας επιχειρηματικότητας είναι να μπορεί ο νέος επιχειρηματίας να διαβάζει τα σημάδια των καιρών και να μπορεί να παρέχει στο target group του το προϊόν που έχει ανάγκη, πριν ακόμα το κοινό συνειδητοποιήσει την ανάγκη αυτή και θεριέψει ο ανταγωνισμός στην αγορά.

Έτσι, παρακολουθώντας την προεκλογική αντιπαράθεση, δεν είναι δυνατόν να μην αντιληφθεί κανείς ότι σύντομα πρόκειται να προκύψει πολύ σοβαρή ανάγκη για προϊόντα ασφαλούς αποθήκευσης τιμαλφών και χρημάτων σε μετρητά κατά προτίμηση. Ο λόγος φυσικά είναι η ενδεχόμενη (ή επικείμενη) νίκη του Σύριζα στις επικείμενες εκλογές, που θα βάλει φιλήσυχους νοικοκυραίους σαν τον Άδωνι Γεωργιάδη να βγάλουν τα λεφτά τους από την τράπεζα και να τα στείλουν έξω. Και ο μεν Άδωνις ή εγώ ή εσείς θα κάνουμε δυο κλικ στο λάπτοπ και θα στείλουμε τα λεφτά νομίμως έξω νύχτα χωρίς να ανοίξει ρουθούνι, ωστόσο τα πλήθη των παππούδων και γιαγιάδων που αποτελούν πλέον τους προνομιακούς ψηφοφόρους του Αδώνιδος (και δέκτες αυτής της κατά τα λοιπά χοντροκομμένης προπαγάνδας περί δραχμής) που θα σκοτωθούν να σηκώσουν τα διακόσια και τα χίλια ευρώ τους από την τράπεζα για να μην τους τα φάνε οι κομμουνιστές (ή οι συνοδοιπόροι, το ίδιο κάνει), θα βρεθούν αφενός στο έλεος συμμοριών διαρρηκτών (ένα career option που το ιστολόγιο δεν ενθαρρύνει) κι αφετέρου στην ανάγκη να δουν τι θα κάνουν με το μικρό τους πρωτογενές πλεόνασμα.

Εδώ ας πούμε εμφανίζεται ο «παλαιού τύπου» επιχειρηματίας, ο οποίος τους υπόσχεται ότι μπορεί να τους το βγάλει ηλεκτρονικά στο εξωτερικό με μια μικρή προμήθεια φυσικά (ας πούμε 5% plus expenses) και δεδομένης της παροιμιώδους άγνοιας και τεχνοφοβίας του συγκεκριμένου τμήματος του πληθυσμού είναι πιθανόν να βρεθούν αρκετοί ηλίθιοι για να δώσουν 5% σε κάποιον ώστε να κάνει για αυτούς κάτι που μπορούν να κάνουν και μόνοι τους εντελώς δωρεάν (άντε με μια τραπεζική προμήθεια). Εμείς όμως που εκπροσωπούμε τη νέα επιχειρηματικότητα, δεν υιοθετούμε αυτές τις αμφιβόλου εντιμότητας πρακτικές. Αντ’ αυτού προσφέρουμε στον παραζαλισμένο και τρομοκρατημένο πελάτη τη σιγουριά της ασφαλούς και οικείας επιλογής: τη χύτρα ταχύτητας.

Έτσι, αντί να ψάχνεται σε δαιδαλώδη πάσγουορντ και δηλώσεις πόθεν έσχες και ενοχλητικούς υπαλλήλους ελβετικών τραπεζών, ο πελάτης μας παίρνει σε ανύποπτο χρόνο μια χύτρα που του προμηθεύουμε προεκλογικά, και το βράδυ των εκλογών ενώ οι κομμουνιστές συνοδοιπόροι πανηγυρίζουν, βάζει μέσα τα εκατόν τριανταεφτά και μισό ευρώ του, την καρφίτσα της γιαγιάς και τις βέρες καλού-κακού, σφραγίζει τη χύτρα, και τη θάβει σε σημείο της επιλογής του. Εχεμύθεια, ασφάλεια, αποτελεσματικότητα. Το είχε κάνει και η θεία η Μαρία όταν έφυγε εσπευσμένα από τον Τσεσμέ το 1922, αλλά με χάλκινο τέντζερη τότε, καθότι η τεχνολογία της εποχής δεν ήταν τόσο προχωρημένη. Ατυχώς, σε αντίθεση με τους κομμουνιστές συνοδοιπόρους που πάνε κι έρχονται, οι Τούρκοι έχουν παραμείνει εισέτι στη Μικρά Ασία και η θεία απεβίωσε κάποτε σε μια παράγκα με ελενίτ στην Κοκκινιά με τα τιμαλφή θαμμένα στα θεμέλια κάποιου ξεχασμένου σπιτιού, εκτός αν σε καμιά ανοικοδόμηση στο μεταξύ τα βρήκε κανένας Τούρκος σκαφτιάς κι έκανε την τύχη του.

Να διευκρινίσω ότι το ζητούμενο για τη νέα επιχειρηματικότητα δεν είναι το κέρδος per se, αλλά το να προβλέπεις σωστά, ως εκ τούτου δεν χρειάζεται να πιάνετε έναν έναν τους ψηφοφόρους του Αδώνιδος να τους πουλάτε χύτρες. Αρκεί να φροντίσετε να έχετε στην κατοχή σας αρκετές χύτρες για την εποχή των ισχνών αγελάδων που η ζήτηση θα είναι υψηλή· έχουν γνώσιν οι φύλακες. Και φυσικά ο νέος επιχειρηματίας δεν αρκείται σε μια μονοδιάστατη θεώρηση των πραγμάτων, αλλά βλέπει βαθιά και πολυδιάστατα στο μέλλον. Έτσι, δεδομένου του σεναρίου της αριστερής παρένθεσης που θέλει μια τυχόν επικείμενη κυβέρνηση Σύριζα να καταρρέει συντόμως υπό το βάρος της κοινωνικής αναταραχής, ο νέος επιχειρηματίας μπορεί να διδαχτεί από το παρελθόν για να μυριστεί στο παρόν την ευκαιρία του μέλλοντος.

Και το παρελθόν διδάσκει ότι σε μια ανάλογη συγκυρία αριστερής (αν και κοινωνικά και εκλογικά μειοψηφικής, καλή ώρα) νίκης στη Χιλή του Αλλιέντε, η δεξιά αντιπολίτευση της εποχής είχε οργανώσει μεγάλες διαδηλώσεις όπου έξαλλες κυρίες της αστικής τάξης χτυπούσαν άδειες κατσαρόλες για να δείξουν την κατάντια στην οποία τις είχε φτάσει η αριστερή διακυβέρνηση πριν έρθει ο καλός κύριος Πινοτσέτ (γκουχ, γκουχ) και στείλει τον Αλλιέντε και κάμποσους φίλους του στον άλλο κόσμο, τη μισή Χιλή στα μπουντρούμια και τις αστικές κατσαρόλες της άλλης μισής πίσω στο ράφι με τα αζήτητα. Φυσικά σήμερα δεν κινδυνεύουμε από επίδοξους Πινοτσέτ (όχι ότι δεν υπάρχουν επίδοξοι, αλλά έχουν αλλάξει κάπως τα κόζια σε αυτή τη γωνιά του κόσμου, ελπίζω δηλαδή), αυτό όμως καθόλου δεν αποκλείει την ύπαρξη διαδηλώσεων αγανακτισμένων δεξιών στο εγγύς μέλλον, ειδικά υπό αριστερή διακυβέρνηση.

Προφανώς για λόγους εφέ το χτύπημα της κατσαρόλας θα είναι το απόλυτο must στις εν λόγω διαδηλώσεις, έλα όμως που ένα μέρος των διαθέσιμων κατσαρολικών θα έχει αποσυρθεί από τη κυκλοφορία καθότι θα έχει χρησιμοποιηθεί ήδη για το θάψιμο τιμαλφών που λέγαμε παραπάνω και ένα ακόμα μέρος θα πρέπει ενίοτε να χρησιμοποιείται και για την live παρακολούθηση μαθημάτων μαγειρικής από πρωϊνάδικο ή εξειδικευμένη εκπομπή μαγειρικού reality. Για να καλύψει λοιπόν την ανακύπτουσα ζήτηση πριν ακόμα εμφανιστεί, ο νέος επιχειρηματίας προσφέρει σε εξαιρετική τιμή στο target group του φτηνιάρικη κατσαρόλα διαδήλωσης με ενσωματωμένη ξύλινη κουτάλα για χτύπημα (ή καλύτερα μεταλλική για πιο γκονγκ ήχο), και δώρο σφυρίχτρα για να γίνεται πιο τζέρτζελο, μαζί με ένα κιτ διαδηλωτή με οδηγίες χρήσεως για όσους δεν είχαν ποτέ προγενέστερη εμπειρία διαδήλωσης και ως μαθητές/φοιτητές διάβαζαν φρονίμως τα μαθήματά τους και απέφευγαν τις καταλήψεις.

Τα παραπάνω δείχνουν δύο μόνο παραδείγματα νέας επιχειρηματικότητας που διαβάζει έγκαιρα την ιστορική συγκυρία και σπεύδει να τοποθετηθεί με γνώση και σιγουριά στις νέες καταστάσεις πριν ακόμα αυτές διαμορφωθούν, προσφορά του ιστολογίου στους πολυάριθμους (τρεις με τέσσερις) αναγνώστες του. Στο εγγύς μέλλον θα δώσουμε και άλλα hints για φερέλπιδες νέους επιχειρηματίες, αλλά σε περίπτωση που θέλετε να λάβετε γνώση πριν από τον ανταγωνισμό μπορείτε να μου γράψετε εμπιστευτικά κατά μόνας αποστέλλοντας παράλληλα ένα συμβολικό μικροποσό σε λογαριασμό (εξωτερικού φυσικά) που θα σας υποδείξω για πνευματικά δικαιώματα.

Μη βιαστείτε πολύ όμως, καθότι αυτή την περίοδο είμαι πολύ απασχολημένος με το consulting υποψηφίων του Ποταμιού με ελλιπή γνώση ελληνικής πραγματικότητας (και σοβαρά προβλήματα ορθογραφίας) λόγω πολύχρονης απουσίας στο εξωτερικό, την ανακατασκευή βιογραφικών πρώην στελεχών του ΠΑΣΟΚ (και νυν του Σύριζα) σε αντιμνημονιακή κατεύθυνση για πιθανή κυβερνητική αξιοποίηση στο εγγύς μέλλον, και την εκπαίδευση παπανδρεϊκών στελεχών να λένε «Κίνημα» και να εννοούν ΚιΔηΣο (και όχι ΚΟΔΗΣΟ ή το ακατονόμαστο Κίνημα του οποίου ήταν μέλη μέχρι προχτές το απόγευμα).

Για τη συνέχεια, ετοιμάζω προς πώληση στον πιο χουβαρντά πλειοδότη ένα πακέτο φορολογικών μέτρων για μετεκλογική χρήση με την απάντηση στην ερώτηση «Πού θα βρείτε τα λεφτά;», για το οποίο μπορώ για την ώρα να σας αποκαλύψω μονάχα ότι προβλέπει μεταξύ άλλων πόθεν έσχες και εξτρά φορολόγηση του περιεχομένου τυχόν αδήλωτων χυτρών ταχύτητας.

Αντίστροφη φορολόγηση (aka «απαλλοτρίωση») κοινωνικού πλεονάσματος σε χύτρα παλαιάς τεχνολογίας.