Σα σχοινοτενές ανέκδοτο

Άγγλοι, Γάλλοι, Πορτογάλοι, Γερμανοί και τόσοι άλλοι, για μια μπυρίτσα στο αίθριο.

Καθόμαστε να πιούμε μια μπύρα στο αίθριο λίγο πριν κλείσει το κυλικείο. Δυο Ισπανίδες, ένας Γιαπωνέζος, ο Έλλην μπλόγκερ, μια Πορτογαλίδα. Κάπως έρχεται η κουβέντα στις τοπικές ταυτότητες, το από πού είναι ο καθένας μας τοπικά. Γρανάδα, Μάλαγα, περίχωρα Μαδρίτης, Τόκιο, Ικαρία. Η Πορτογαλίδα το μπερδεύει λίγο το πράγμα: οικογένεια Πορτογάλων από τη Μοζαμβίκη, με καταγωγή από την (ινδική πλέον) Γκόα. Το δέρμα της είναι ένα-δυο τόνους πιο σκούρο από το συνηθισμένο, αλλά τόσο καιρό δεν είχε πάει το μυαλό μου στη Γκόα, σκεφτόμουν ότι θα κρατάει από τους Moriscos, τους Άραβες ή Βέρβερους που έχασαν τους θρησκευτικούς πολέμους πριν καμμιά χιλιετία και ξέμειναν μετά στη χερσόνησο. Υπάρχουν αρκετοί «ψιλοσκούροι» στον πληθυσμό. Και μερικοί κατάμαυροι, όλοι εξίσου Πορτογάλοι πολιτισμικά, πολλούς αιώνες τώρα. Χωρίς να μετρήσουμε αποικίες και σκλαβοπάζαρα.

Τις προάλλες έγραφα χάριν παιδιάς στα social media ότι η έκθεση στο αλλότριο, στο διαφορετικό, βοηθάει στο να αποκτήσει κανείς ανοσία στο ρατσισμό και την ξενοφοβία. Το «χάριν παιδιάς» κολλάει στο ότι έδινα συμβουλές σε φίλους Κρητικούς να αυξήσουν την έκθεσή τους στους ξένους: οι Λασιθιώτες στους Ανωγειανούς (και τανάπαλιν), οι Χανιώτες στους Ηρακλειώτες κλπ. Κάποιοι φίλοι σκωπτικά σχολίασαν (επίσης χάριν παιδιάς) ότι στο τέλος θα ζητάω να έρχονται Αγιώτες (Σ.Σ. κάτοικοι του Αγίου Κηρύκου Ικαρίας) στον Εύδηλο (Ικαρίας επίσης, 40 χιλιόμετρα πιο δω). Ομολογώ ότι παλιότερα θα ήμουν κάπως καχύποπτος στην ιδέα («Τι θέλουν αυτοί εδώ; Να μας φάνε τις γκόμενες;») αλλά τώρα που έχω υποστεί λόγω ikariamag μια ορισμένη έκθεση στους εξωτικούς κατοίκους του Παπιστάν (προσοχή, με «πι» γράφεται), αισθάνομαι έτοιμος να δεχτώ στον άμεσο περίγυρο όχι μόνο Ραχιωτίνες και Μαγγανιωτίνες αλλά και Αγιώτες και ενδεχομένως (θου, κύριε...) μέχρι και Σαμιώτες, που λέει ο λόγος.

Βέβαια παίζοντας με τη διττή σημασία της λέξης «ξένος» στα καριώτικα (που δηλώνει κατά βάσιν τον οποιοδήποτε δεν κατάγεται από το νησί) μπορεί κανείς να σκαρώνει διάφορα λογοπαίγνια κατά βούληση, τι γίνεται όμως με τους «ξένους-ξένους»; Αρχίζω και μετράω νοερά τους «ξένους» συναδέλφους που συνάντησα και συναναστράφηκα τα τελευταία χρόνια. Χρονολογικά. Ντιόγκο, Λουκ, Σύλβια, Σοφία, Ανίσσα, Ντανιέλ, Τόμας, Σουζάνα, Ροδίκα, Ρίτα, Εντνίλντο. Από την Αθήνα στην Κρήτη. Τζων, Κριστίνα, Πάβελ, Ντη. Μεριέμ, Άντριου, Κλαούντια, Αντρές, Γιοχάνες. Ξεχνάω κανέναν; Α, ναι, Μάουρα. Και μετά έξω. Χωρίς να μετράω τους Ολλανδούς που γνώρισα στην Ολλανδία. Έχουμε και λέμε, Πατρίτσια, Πωλ, Ρίτα, Άνα, Αντρέ, Σιουξάνα, Όσκαρ, Ανιέσκα, Αντρέας, Τζοάνα. Εδώ στη Λισσαβώνα, των αυτοχθόνων εξαιρουμένων και πάλι. Ρομπέρτο, Ελβίρα, Λέιλα, Μανουέλ. Κοτάρο, Μπάρμπαρα. Κρίστεν, Σάρα, Τακάσι, Μάρτα. Τελειώσαμε; Κάνας άλλος;

Φτιάχνω μια λίστα με τις εθνότητες, αναδρομικά μιας δεκαετίας. Πορτογάλοι οκτώ (ταξιδιάρικος λαός, ομολογουμένως). Ιταλίδες δύο. Ισπανοί τρεις (ένας Καταλανός, δυο Καστιλλιάνες – αυτές που έχω απέναντί μου). Ιρλανδός ένας. Γερμανοί τέσσερις, η μία εκ των οποίων κατά το ήμισι Κορεάτισσα. Βέλγοι δύο (φλαμανδικής καταγωγής). Ήταν και μια γαλλόφωνη Βελγίδα στο Λέιντεν, αλλά ίσα που την πρόλαβα, δε μετράει. Δυο Γαλλίδες, εκ των οποίων η μία κατά το ήμισι Μαροκινή, η άλλη κατά το ήμισι Αλγερινή. Μια Λιβανέζα, μάλλον παλαιστινιακής καταγωγής. Μια Ρουμάνα. Βραζιλιάνοι δύο, εκ των οποίων η μία ιαπωνικής προέλευσης. Ιάπωνες καθαροί, δύο. Άγγλοι τρεις, η μία εκ των οποίων ινδικής καταγωγής. Δύο Πολωνοί, εκ των οποίων η μία «ολλανδοποιημένη». Μια Ρωσίδα. Ένας Χιλιανός. Μια Καναδέζα. Ένας Σουηδός με αφρικανικές ανησυχίες. Μια Αμερικανίδα. Ένας Μεξικάνος, απώτερης ελβετικής καταγωγής. Μια ξενιτεμένη Ολλανδέζα. Ένας απ’ τη Βενεζουέλα. Μοιάζει λίγο σα σχοινοτενές ανέκδοτο.

Μία από τις Ισπανίδες διηγείται μια ιστορία με έναν τρελαμένο πελαργό στο χωριό της που έφτιαχνε τεράστιες φωλιές κλέβοντας ρούχα από τις απλώστρες και άλλα πράγματα του χωριού. Κάθε 2-3 χρόνια οι χωριανοί ανέβαιναν στο καμπαναριό (με γερανό) και αποκαθήλωναν τη φωλιά η οποία είχε γίνει τόσο μεγάλη και βαριά που κινδύνευε η στατικότητα του κτιρίου. Μετά ο καθένας έπαιρνε πίσω ό,τι του είχε κλέψει ο πελαργός (άλλο σε τι κατάσταση το έβρισκε, βέβαια), ο οποίος με ζήλο ξανάρχιζε να φτιάχνει μια καινούργια φωλιά εξίσου τεράστια. Η ιστορία μου θυμίζει απέξω απέξω μια άλλη ημιτελή ιστορία με ένα σταχτοτσικνιά και ένα δρυοκολάπτη που πάσχιζα κάποτε να συνθέσω με αφορμή τις αφηγήσεις μιας Ρουμάνας πρώην συναδέλφου στην Αθήνα (τώρα έχει γυρίσει στην πατρίδα της). Σκέφτομαι ότι θα της άρεσε η εκδοχή της Ισπανίδας, αλλά προφανώς οι δύο κοπέλες δεν έχουν συναντηθεί ποτέ και πουθενά και πιθανότατα δεν πρόκειται να συναντηθούν έξω από αυτή την ανάρτηση.

Ξανασκέφτομαι τους ξένους που γνώρισα στη δουλειά (ξέχωρα από άλλους πολλούς εκτός ακαδημαϊκού κυκλώματος), τις διαδρομές τους πάνω στο χάρτη και μέσα στο χρόνο. Με άλλους συμπαθηθήκαμε και ταιριάξαμε και είμαστε σχεδόν φίλοι, με άλλους πάλι όχι και τόσο. Τι κοινό έχουν αυτοί οι άνθρωποι μεταξύ τους; Τη βάσκανο μοίρα του περιπλανώμενου επιστήμονα (ή μάλλον του περιπλανώμενου γενικά, αν και είναι αλήθεια ότι η επαγγελματική «φυλή» μας δυσκολεύεται να ριζώσει λιγάκι περισσότερο από όσο ο γενικός πληθυσμός). Και όλοι τους, μα όλοι, έχουν τουλάχιστον έναν κοινό γνωστό – εμένα. Μπορεί κάποτε να διηγούνται μια ιστορία σαν αυτή και να λένε «ήταν ένας Έλληνας που...».

Και θα 'μαι για όλους τους ένας «ξένος» – ένας από αυτούς που συνάντησαν κάποτε καθ’ οδόν.


Υ.Γ. Και γιατί δε μας το λες κι όλο κάθεσαι και κλαις;


Ξένος ήμουνα αλλά εσύ είσαι ο ξένος πια, και δίπλα μου όπως ζεις τη μέρα μου ενοχλείς, που λέει και ο στιχουργός (με ρεφραίν το ντεμέκ Ικαριώτικο του Κονιτόπουλου... Ας είναι...)