Καλεσμένος

Ιστορικής αξίας φωτογραφία από συγκέντρωση στην πλατεία Ευδήλου το 2007 εναντίον της καύσης σκουπιδιών στη χωματερή (ΧΑΔΑ) στο Φύτεμα. Η συγκέντρωση πραγματοποίητο μέσα σε νέφος καπνού και οσμή καιομένου πλαστικού.

Την εποχή που ελάμβανε χώρα η παρούσα ιστορία, κάπου το 1991 αν θυμάμαι καλά, έκανα κάτι χαρούμενες μεταφοιτητικές διακοπές, έχοντας μόλις ξεκινήσει μια διατριβή με θέμα κάποια σαλιγκάρια στο Αιγαίο κυρίως. Αφού είχα ολοκληρώσει τη συλλογή υλικού (δηλαδή σαλιγκαριών σε διάπαυση· μιας ώρας συλλογή και μιας βδομάδας χαλάρωση στην Αμοργό), είχα παραδώσει το «υλικό» στο εργαστήριο και εξοντωμένος από την πολλή δουλειά (που ως γνωστόν τρώει τον αφέντη) είχα πάει να ξεκουραστώ στην Ικαρία παρέα με τον εκ της ορεινής Θεσπρωτίας συμμαθητή και φιλαράκο μου το Χρήστο, που ήταν στην ομάδα που βγάζαμε κάποτε το περιοδικό «Μπορεί...». Είχε ακούσει πάμπολλα για την Ικαρία τόσα χρόνια και ήθελε να τα δει από κοντά. Τα είδε όλα βέβαια ο άνθρωπος, εκτός από τη ραδιοφωνική εκπομπή που του είχα τάξει.

Δυο χρόνια νωρίτερα είχα (με άλλη παρέα) σαρώσει τα ερτζιανά από τα μικρόφωνα του διαδημοτικού ΙΚΑΡΙΑ FM, εγχείρημα που ετελεύτησε άδοξα μεσοχείμωνα (βλ. εδώ κι εδώ). Αυτή τη φορά ο ας πούμε «ιδιωτικός» σταθμός που υπήρχε, με τους ίδιους συντελεστές πάνω-κάτω, λεγόταν «Ικαριακή Ραδιοφωνία», στεγαζόταν στο σπίτι ενός από τα ιδρυτικά στελέχη και λειτουργούσε με δανεικά μηχανήματα. Ωστόσο τα μικρόφωνά του δεν ήταν και τόσο ανοιχτά στους πάντες με την ίδια άνεση που αυτό συνέβαινε στο πρώτο εγχείρημα, και με μια ορισμένη έκπληξη συνειδητοποίησα ότι η πρότασή μου για «κοινωνικο-πολιτικο-πολιτιστική» εκπομπή δεν συνάντησε και καμιά ιδιαίτερα θερμή ανταπόκριση (χωρίς να μου πει κανείς ακριβώς «όχι», αλλά με κάτι «ναι μεν, αλλά», κάτι «άσε να δούμε από βδομάδα», κάτι «η μάνα σου τι κάνει, καλά είναι; Χαιρετισμούς δώσ’ της»).

Χαιρετισμούς έδωσα, πλην όμως εκπομπή δεν πήρα (ενώ άλλοι γνωστοί και φίλοι έκαναν αβλεπί και απροβλημάτιστα αφιερώματα από σκυλάδικο μέχρι χέβι μέταλ) μέχρι που στο τέλος επείσθην ότι υπήρχε σχέδιο οιονεί «προληπτικής λογοκρισίας». Σκέφτηκα ότι διάφοροι εκ των προ διετίας συντελεστών (που ήταν όπως είπαμε οι ίδιοι πάνω-κάτω με τους νυν) δεν είχαν χαρεί φοβερά με τις (μάλλον βαρύγδουπες εν τέλει αλλά τέλος πάντων...) τοποθετήσεις της τότε εκπομπής μας για τα πράγματα της νήσου και της χώρας. Ίσως ήταν επόμενο οι εν λόγω συντελεστές, ανεξάρτητα αν θα συμφωνούσαν ή όχι με τα περιεχόμενα των σχολίων μου (ή και άλλων βέβαια), να μην ήθελαν ενδεχομένως να τα χρεωθούν. Καλού κακού λοιπόν, έδιναν αβέρτα χρόνο για χαβαλέ και μουσικούλα «ό,τι να ‘ναι» σε όποιον ζήταγε, αλλά το σχολιασμό της επικαιρότητας και τις εκπομπές γνώμης έλεγαν μάλλον να τα κρατήσουν υπό έλεγχο.

Διαμαρτυρήθηκα φυσικά σε δύο από τους συντελεστές (που ετύγχαναν και συγγενείς άλλωστε, εξ’ αίματος ή εξ’ αγχιστείας, οπότε θα έτσουζε λίγο η διαμαρτυρία και σε επιπέδο σογιού) και εξίσου φυσικά οι άνθρωποι διέρρηξαν τα ιμάτιά τους ότι ΠΟΤΕ δεν τους πέρασε τέτοιο πράγμα από το μυαλό και ΦΥΣΙΚΑ μπορούσα να πω ό,τι γούσταρα και ΑΛΟΙΜΟΝΟ, ξάδελφος ων, να φαντάζομαι τέτοια πράγματα, πλην όμως μια και είχαν δώσει ήδη όοοοοολο το χρόνο (- Όλο; - Ε, ναι, ναι, όοοοολο) σε άλλους παραγωγούς μήπως θα μπορούσα να εμφανιστώ κάπου εμβόλιμα; Ας πούμε όχι ως παραγωγός του σταθμού (τς τς τς, φτου κακά...) αλλά, ξέρω γω, ως «καλεσμένος»;

- Καλεσμένος; Τίνος καλεσμένος;
- Δικός μου, είπε μεγαλόθυμα ο εξ’ αίματος ξάδελφος. Έλα αύριο το απόγευμα.
- Και υπό ποία ιδιότητα θα με καλέσεις δηλαδή; Ως το μικρό σου ξαδελφάκι;
- Ως επιστήμονα. Βιολόγος δεν είσαι; Διδακτορικό δεν κάνεις; Να πεις για το περιβάλλον.
- Μα επιστημονικώς δεν ασχολούμαι με το περιβάλλον. Με το DNA ασχολούμαι.
- Δεν πειράζει, πάλι πιο πολλά ξέρεις από μας. Δώσε μου και τις ερωτήσεις έτοιμες να σου τις κάνω να τις απαντάς.
- Πάρτε όση ώρα θέλετε, και δυο και τρεις ώρες, δεν πειράζει, συμπλήρωσε ο εξ’ αγχιστείας ξάδελφος που ξαφνικά ξέχασε ότι ήταν δοσμένος όοοοολος ο χρόνος και εγώ δε χώραγα ως αυτόνομος παραγωγός.
- Μα αυτά θέλουν προετοιμασία, θέλουν κείμενα... είπα να επιμείνω στις αντιρρήσεις μου.
- Εντάξει, δεχόμαστε, με άφησε σύξυλο ο Χρηστάκης που ως «ξένος» μέχρι τότε ήταν τμήμα του ντεκόρ. Θα ετοιμάσουμε κείμενα και μουσική. Αύριο κατά τις έξι στο στούντιο καλά είναι;
- Μια χαρά! έσπευσε να συμφωνήσει ο εξ’ αίματος, κι έδωσε τα χέρια με το φίλο μου. Κι εσείς βιολόγος είστε;
- Οικονομολόγος, ειπε ο κολλητός, κάνοντας ένα χρονικό άλμα στο μέλλον κι ένα ακόμα στο γνωστικό αντικείμενο μια και ήταν καθυστερημένα δευτεροετής στη Διοίκηση Επιχειρήσεων της Βιομηχανικής (νυν Πανεπιστήμιο) Πειραιά.
- Έξοχα, άλλωστε το περιβάλλον έχει και οικονομική διάσταση, συμπλήρωσε ο εξ’ αγχιστείας κι έφυγε τρέχοντας μην τυχόν και αλλάξουμε γνώμη στο μεταξύ.

Αφού απομακρυνθήκαμε επαρκώς και από τον εξ’ αίματος ξάδελφο έριξα στο φιλοξενούμενό μου το χέσιμο που απαιτούσαν οι περιστάσεις. Με άκουσε υπομονετικά, ατάραχος. Στο τέλος είπε «Ρε μαλάκα, σιγά μη και σε άφηναν να κάνεις εκπομπή. Εσύ θα τα έχωνες στην κυβέρνηση, στην αντιπολίτευση και στον πλανήτη όλο και θα είχες άποψη και για το πραξικόπημα εναντίον του Γκορμπατσώφ». Όντως, ήταν οι μέρες που κατέρρεε η Σοβιετική Ένωση, και ορισμένοι στην Ικαρία έβλεπαν τα τανκς ως ελπίδα του σοσιαλισμού. Φυσικά και θα έπαιρνα θέση: εναντίον των τανκς και πιθανώς ικανής μερίδας των συμπατριωτών μου. Αντίθετα, ως καλεσμένος θα μπορούσα να πω ό,τι μου κατέβαινε στο κεφάλι χωρίς να τους προβληματίζει ιδιαίτερα. Τώρα αυτό άραγε ήταν καλό ή κακό; Εναλλακτικά πάντως είτε δεν θα έκανα εκπομπή είτε θα έκανα με Νέο Κύμα ή με New Wave, το ίδιο έκανε, αλλά πάντως χωρίς σχόλια. Αναγκάστηκα να παραδεχτώ ότι είχε δίκιο, παρότι δεν ήθελα να έχουμε πέσει αμαχητί. «Ωραία, κάτσε στρώσου τώρα να στήσουμε την εκπομπή μέχρι αύριο».

Η εκπομπή σχεδιάστηκε επί της άμμου (πώς λέμε «επί χάρτου») στα Σπάσματα, διότι είχε βρωμόκαιρο και το κύμα θέριζε παραέξω (ειδικά κάτι άμαθους Ηπειρώτες σαν το φίλο μου). Έγραψα μια ανάλυση για τα αδιέξοδα του τεχνολογικού πολιτισμού, τη φενάκη της διαρκούς ανάπτυξης, τις οικολογικές προτεραιότητες, την οικονομική διάσταση της οικολογίας (να βολευτούν όλες οι ειδικότητες). Κόψαμε το κείμενο σε κομμάτια που θα διαβάζαμε εναλλάξ (είχε καλή φωνούλα για ραδιόφωνο ο μπαγάσας, είχε κάνει και τον ηθοποιό μια εποχή), και βάλαμε κατάλληλα «μουσικά σχόλια» ενδιάμεσα. Δε μπήκα στον κόπο να ετοιμάσω σικέ ερωτήσεις για τον οικοδεσπότη ξάδελφο, αυτό έλειπε άλλωστε. Έβαλα όμως κείμενο για την αποίμενη κτηνοτροφία (κοινώς κατσίκια) και την υπερβόσκηση, τις πυρκαγιές, την υποβάθμιση των οικοσυστημάτων που οδηγεί σε πλημμύρες με τις επόμενες βροχές, σε διάβρωση και εν τέλει ερημοποίηση. Θέμα ικαριακού ενδιαφέροντος: αν δεν προσέξουμε θα γίνουμε Μύκονος και άλλα τέτοια. Όχι από πλευράς τουρισμού· από πλευράς βλάστησης κυρίως. Δεν ήταν εντελώς απαλλαγμένο από συναισθηματισμό, αλλά επιστημονικά έστεκε. Και είχε σχέση με τα τοπικά θέματα, όσο μπορούσα να σκεφτώ. Εντάξει, με DNA ασχολούμαι, είπαμε...

Εμφανιστήκαμε στην ώρα μας με κειμενάκια, δισκάκια και κασετούλες ανά χείρας. Από Εφιάλτη της Περσεφόνης μέχρι Άκη Πάνου. Μπήκαμε στο «στούντιο» την ώρα που ο Νάσος διάβαζε το δελτίο ειδήσεων. Το πραξικόπημα ήταν ακόμα σε εξέλιξη, αλλά μάλλον δεν τα πήγαινε και πολύ καλά. Η παλινόρθωση του υπαρκτού δεν φαινόταν και τόσο αυτονόητη τελικά. Ενώ έπεφτε το σήμα του σταθμού, ο εξ’ αίματος ξάδελφος έπιασε το ένα μικρόφωνο, εγώ το διπλανό και ο Χρήστος το τρίτο. Ο ξάδελφος με παρουσίασε στο κοινό ως wannabe διδάκτορα και περίπου ως ειδήμονα επί παντός του επιστητού (ιδιότητα που διάφοροι μου έχουν αποδώσει ενίοτε, σκωπτικά μάλλον). Διαβάζαμε τα κειμενάκια μας με τη δέουσα σοβαρότητα αν και με κάποιο τρακ, η μουσική επεφτε ανάμεσα, η ώρα περνούσε με κάποια απρόοπτα (κάποια στιγμή κάποιος τηλεφώνησε και είπε ότι δεν ακουγόταν τίποτα και μας πήρε λίγη ώρα μέχρι να καταλάβουμε ότι ο Χρήστος απήγγειλε εμφατικώς το κειμενάκι του σε κλειστό μικρόφωνο), μέχρι που κάποτε ξεμείναμε από κειμενάκια και σχεδόν και από μουσικούλα. Ο ξάδελφος με κοίταξε ερωτηματικά.

- Πού είναι οι ερωτήσεις;
- Δεν ετοίμασα. Δεν έχεις δικές σου;
- Καλά, θα βρω, είπε αδιάφορα, κι έβαλε ένα δίσκο της Λένας Πλάτωνος, το «Μη μου τους κύκλους τάραττε» στο τραγούδι «Σκουπίδια πέραν της ατμόσφαιρας». Ύστερα έπαιξε λίγο με τα κουμπάκια στην κονσόλα, κατέβασε τη μουσική, ανέβασε το μικρόφωνό του και ρώτησε on air:

- Και ποια είναι η γνώμη σου για τα σκουπίδια;

Άρχισα να μιλάω για ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση και οργανικά λιπάσματα και άλλα τέτοια κινέζικα. Ο ξάδελφος με διέκοψε.

- Ναι, βέβαια, αλλά σε σχέση με τα σκουπίδια και τις πυρκαγιές και τα δάση και τα ρέματα που μας έλεγες πιο πριν...

Τον κοίταξα με μια ορισμένη απορία· δεν έβγαζα νόημα. Με καθησύχασε ενώ ξανάβαζε το τραγουδάκι από την αρχή. Ύστερα επαναδιατύπωσε την ερώτηση λέγοντας για έναν άνθρωπο που σε κάποια δημόσια συζήτηση περί περιβαλλοντικών ζητημάτων προ καιρού στην Ικαρία, είχε επιχειρηματολογήσει υπέρ ενός «απλού και οικολογικού» συστήματος διαχείρισης όλων των σχετικών προβλημάτων: Αντί να πετάμε τα σκουπίδια σε χωματερές, τα πετάμε στα ρέματα. Μετά τα θάβουμε και φυτεύουμε από πάνω δέντρα. Έτσι με ένα σμπάρο δυο τρυγόνια: και σκουπίδια δεν έχουμε, και δάση ή καλλιέργειες έχουμε. Άσε που δεν αυτοαναφλέγονται τα σκουπίδια για να κάψουν τα δάση. Και μπορούμε να καλλιεργούμε και τα ρέματα με τα σκουπίδια για λίπασμα. Λοιπόν, ποια είναι η γνώμη μου ως ειδικού;

Τα αυτιά μου κατσαρώσανε. Έκανα νόημα «τάιμ άουτ». Ο ξάδελφος ξανάβαλε τη μουσική· την ίδια Λένα Πλάτωνος για τρίτη φορά. Είπα τη γνώμη μου κατ' αρχήν off air:

- Μα ποιος τις λέει αυτές τις μαλακίες;
- Τι σημασία έχει; Άμα σου πω θα είσαι προκατειλλημένος εναντίον του επειδή δεν είναι ειδικός.

Σε κάποιον πήγε το μυαλό μου, αλλά είπα να το επιβεβαιώσω πριν βάλω τις φωνές.

- Δηλαδή έχει σπουδάσει κάτι; Τι ειδικότητας είναι;
- Έχει σημασία τώρα αυτό; Αν ήταν μηχανικός δηλαδή ή βιολόγος θα ήταν εντάξει;
- Πάλι μαλακία θα ήταν, αλλά ασυγχώρητη. Αν είναι άσχετης ειδικότητας ή αν είναι αγράμματος μπορεί να του δώσουμε ένα πόντο λόγω άγνοιας ή ασχετοσύνης.

Μου αποκάλυψε ποιος ήταν: αυτός που φανταζόμουν. ΄Οντως, ήταν σπουδαγμένος σε κατιτί αν και πραγματικά δεν είχε καμμιά σημασία η ειδικότητα των σπουδών του. Ο άνθρωπος δεν ήταν ξερόλας της σειράς σαν εμένα, ανήκε στα αλήθεια (και ακόμα ανήκει) σε εκείνη την κατηγορία του «ειδικού» επί των πάντων που μπορεί να είναι ηγέτης γκρουπούσκουλου, γκουρού θρησκευτικής σέχτας, εναλλακτικός θεραπευτής, τηλεοπτική περσόνα, αναζητητής κρυμμένων μυστικών, δημοσιογράφος και συγγραφέας ιδίοις αναλώμασι, ή όλα τα παραπάνω μαζεμένα σε ένα. Τι να σου κάνουν οι σπουδές αν τα ξέρεις ήδη όλα; Του έδωσα τον πόντο πάντως και δεν τον κάρφωσα επωνύμως όταν άνοιξαν πάλι τα μικρόφωνα.

- Κοίταξε, εμένα η ειδικότητά μου είναι στο DNA, όχι στο περιβάλλον, αλλά δεν ξέρω, μπορεί ο άνθρωπος που αναφέρεις να είναι πιο ειδικός. Αλλά και θεολογία να έχεις σπουδάσει που λέει ο λόγος, μπορείς να φανταστείς βέβαια τι θα γίνει άμα τυχόν βρέξει...
- Άμα βρέξει;
- Ε, ναι. Να έχεις μπαζώσει τα ρέματα, να τα έχεις γεμίσει σκουπίδια, και μετά να βρέξει. Κάπου θα πρέπει να πάει το νερό, δε θα πρέπει;
- Θα πρέπει, αναγκάστηκε να συμφωνήσει ο ξάδελφος.
- Και δεν εννοώ τον κατακλυσμό του Νώε, συνέχισα τις βιβλικές αναφορές. Μια βροχούλα μιας-δυο ημερών κάπως δυνατή, νομίζω μπορεί να κατεβάσει όλα τα θαμμένα σκουπίδια.
- Κι αν το νερό δε μπορεί να μπει στα φραγμένα ρέματα;
- Ε, τότε θα πάει από αλλού. Από τους δρόμους. Απ’ τα χωράφια. Απ’ τους αναβαθμούς. Αλλά από κάπου θα πάει, δε θα πάει;

Ο ξάδελφος παραδέχτηκε ότι μάλλον από κάπου θα πήγαινε. Τελικά η απλή και οικολογική ιδέα μπορεί να μην ήταν ούτε τόσο απλή ούτε τόσο οικολογική. Κλείσαμε την εκπομπή με ευχαριστίες, χωρίς να χρειαστεί να ξαναβάλουμε την Πλάτωνος για τέταρτη φορά. Ο Νάσος ετοιμάστηκε για το τελευταίο δελτίο ειδήσεων της ημέρας. Το πραξικόπημα μάλλον έπνεε τα λοίσθια.

Πέρασαν εικοσιένα χρόνια. Ο Γκορμπατσώφ ξεχάστηκε σχεδόν παντού, και ο υπαρκτός σοσιαλισμός λίγο ως πολύ επίσης (στην Ικαρία όχι εντελώς, πάντως). Ο Χρήστος ξαναπέρασε μια βόλτα το δύσκολο καλοκαίρι του ’93 αλλά μετά έκανε οικογένεια και δεν φάνηκε πια στο νησί· τον βλέπω αραιά και που για κάνα καφέ άμα έρθω Ελλάδα. Ο σταθμός έζησε κάποια χρόνια κι έσβησε· σήμερα υπάρχει ένας ομώνυμος σταθμός στον Άγιο Κήρυκο, που δε νομίζω να έχει κάποια οργανική σχέση με τον προ εικοσιενός ετών σταθμό του Ευδήλου. Ο καλός κύριος με τη φοβερή ιδέα να σκουπιδομπαζώσουμε τα ρέματα έτυχε αργότερα μιας αμφίβολης δημοσιότητας για άσχετους λόγους, πάντως εγώ τον πέτυχα το 2007 ως ομιλητή σε μια διαμαρτυρία εναντίον της καύσης των σκουπιδιών στη χωματερή· οφείλω να ομολογήσω ότι ήταν σαφώς πιο διαβασμένος και δεν είπε καμιά αντίστοιχη αρλούμπα, μάλιστα ορθώς επεσήμανε την ανάγκη να μένουν τα ρέματα ανοιχτά για να περνάνε τα νερά. Καλή ιδέα: το 2010 έβρεξε στ’ αλήθεια πολύ, η Ικαρία πλημμύρισε (κυρίως στα δυτικά), κάποιοι πνίγηκαν, και οι δρόμοι είναι ακόμα μισοκατεστραμμένοι, αν και ορισμένοι ακόμα αδυνατούν (ή αρνούνται) να αντιληφθούν ποια σχέση έχουν τα κατσίκια και η υπερβόσκηση με όλα αυτά. Ο ξάδελφος έκανε κι αυτός διδακτορικό και τώρα είμαστε δύο οι σοφοί και με τη βούλα στην ευρύτερη οικογένεια. Εγώ ακόμα με το DNA ασχολούμαι, λίγο ως πολύ.

Πάντως όλα αυτά τα χρόνια δε με κάλεσε κανείς άλλος στο ραδιόφωνο, υπό καμμία ιδιότητα, επιστημονική ή άλλη.

Και Λένα Πλάτωνος δεν πολυπαίζουν, νομίζω.


Σ.Σ. Η ιστορία μου ξανάρθε στο μυαλό πρόσφατα, με αφορμή κάποιες επικείμενες κινητοποιήσεις για τα ικαριακά σκουπίδια. Αν και οι «ξένοι» (μη Καριώτες) εκ των αναγνωστών πιθανότατα δεν θα το έχουν υπόψιν τους, η Ικαρία δεν έχει (ακόμα) κάποιο οργανωμένο και λειτουργικό σύστημα διαχείρισης των απορριμάτων, και (παρανόμως, εικάζω) τα θάβει σε αυτοσχέδιες χωματερές. Οι προσπάθειες να συγκροτηθεί κάποιο σύστημα διαχείρισης είναι για την ώρα ατελέσφορες, έχοντας σκοντάψει σε τοπικιστικές και μικροκομματικές αντιπαραθέσεις (ευγενικά το γράφω...), στην αδιαφορία για την ανακύκλωση (που φυσικά όλοι τη θέλουν γενικώς αλλά ελάχιστοι την εφαρμόζουν ειδικώς) και στη γενική πεποίθηση ότι το πρόβλημα δε μας αφορά αν δεν είναι στην αυλή μας (αλλά αλοίμονο αν βρεθούν στη «δική μας» χωματερή τα σκουπίδια των «άλλων», οπότε ξαφνικά ποιος είδε το λαό και δεν τον φοβήθηκε).

Φυσικά το πρόβλημα δεν είναι σημερινό, και επί χρόνια θυμάμαι τα σκουπίδια της κεντρικής-βορείου Ικαρίας να πετιούνται σε μια γκρεμίλα παρά θιν’ αλός (κυριολεκτικά), να αναφλέγονται κατά καιρούς (πιθανώς αυτοβούλως) και να σκεπάζονται εἰκῆ καὶ ὡς ἔτυχεν από παρατυχόντα μπάζα. Θυμάμαι όταν κάναμε διαμόρφωση του οικοπέδου του νυν σπιτιού της οικογένειάς μου, τα φορτηγάκια να ξεφορτώνουν τα μπάζα επί των φλεγόμενων σκουπιδιών και να κατρακυλάνε όλα μαζί προς τη θάλασσα: ιστορικές εμπειρίες! Με τα χρόνια το πρόβλημα ψευτομασκαρεύτηκε σε μια υποτυπώδη χωματερή που τουλάχιστον δεν κατρακυλούσε, αλλά πού και πού άρπαζε φωτιά (ενίοτε και τα πέριξ) γεμίζοντας ανάλογα με τον αέρα τον Εύδηλο ή τη Μεσαριά με μια χαριτωμένη οσμή καιόμενης πλαστικής σακούλας, και σπέρνοντας την ανησυχία στους ντοματοκαταναλωτές για τυχόν επιπτώσεις στην τροφική αλυσίδα με διοξίνες και τέτοια, και στους ντοματοπαραγωγούς για τυχόν επιπτώσεις στην τιμή του προϊόντος.

Αλλά την εποχή της ιστορίας μας χωματερή δεν υπήρχε ακόμα· τα σκουπίδια μας κατρακυλούσαν ησύχως από το γκρεμό προς τη θάλασσα, φλεγόμενα ενίοτε. Και ανεζητείτο μια μόνιμη, βιώσιμη, ορθολογική λύση.

Αναζητείται ακόμα, εννοείται.