Υπάλληλοι

Πίνοντας καφέ στο A Brazileira.

Αναζητώ ένα αναγνωρίσιμο κεντρικό σημείο της Λισσαβώνας για να δώσω ραντεβού με κάποιους επισκέπτες εξ' Ελλάδας, και με μια κάπως υπερβολική σιγουριά για τις γνώσεις των φίλων μου προτείνω το σημείο που πίνει τον καφέ του ο Πεσσόα (δηλαδή το άγαλμα του Πεσσόα, καθώς ο ίδιος μάλλον θα αργούσε στο ραντεβού καθότι μακαρίτης πολλές δεκαετίες τώρα) στο Chiado. Ύστερα σκέφτομαι τον ετερώνυμο Μπερνάρντο Σοάρες, συγγραφέα του Βιβλίου της Ανησυχίας, λογιστή σε μια παρακείμενη οδό. Και με πιάνει μια παράξενη απορία, ας πούμε ήταν καλός λογιστής ο Σοάρες/Πεσσόα; Οι ισολογισμοί του είχαν λάθη; Τα βιβλία εσόδων-εξόδων; Τα παραστατικά;

Προεκτείνω λίγο τη σκέψη μου σε άλλες ανάλογες περιπτώσεις. Ο βιβλιοθηκάριος Μπόρχες ήταν - κατά δήλωσή του - μετριότατος. Κατόπιν υποδείξεων των συναδέλφων, καταλογογραφούντο μέχρι εκατό βιβλία την ημέρα, δεδομένου ότι η βιβλιοθήκη είχε πολύ λίγα βιβλία άλλωστε. Ο Μπόρχες ξεμπέρδευε σε καμιά ώρα και αφιέρωνε τον υπόλοιπο εργάσιμο χρόνο στη συγγραφή ιστοριών (με τα γνωστά αποτελέσματα). Βέβαια αν είχε αποδεχθεί την επί Περόν προαγωγή του σε επιθεωρητή κονίκλων και πουλερικών στις λαϊκές αγορές, θα είχαμε να λέμε παραπάνω. Αλλά ας όψεται.

Άραγε ο Καβάφης υπήρξε παραγωγικός δημόσιος υπάλληλος; Αν δε με απατά η μνήμη μου, εργαζόταν σε κάποιο αιγυπτιακό υπουργείο, κάτι σαν τμήμα ύδρευσης. Αν και δεν έχω κανένα στοιχείο που να συνηγορεί υπέρ αυτής της άποψης, τον φαντάζομαι να προσπαθεί να αντιμετωπίσει μια ορδή αγανακτισμένων πελατών που κραδαίνουν φουσκωμένους λογαριασμούς αιγυπτιακών ΔΕΚΟ. Δε νομίζω να έσκαβε πηγάδια αυτοπροσώπως. Σκάβουν όμως διαρκώς στη γειτονιά και το νερό βγαίνει κιτρινωπό από τις βρύσες. Αποφεύγω με ένα πηδηματάκι το χαντάκι στο πεζοδρόμιο και κοιτάζω τους νεαρούς μαύρους εργάτες. Κανένας τους δε μοιάζει ιδιαιτέρως ποιητική φάτσα, αν και δεν ξέρεις ποτέ. Μπορεί να γράφουν στα πακέτα από τα τσιγάρα που καπνίζουν.

Τρυπώνω στο σπίτι αναλογιζόμενος τον Αναγνωστάκη ως ιατρό-ακτινολόγο στο νοσοκομείο μάλλον, παρά ως ποιητή (της ήττας, έστω). Να βγάζει ακτινογραφίες θώρακος. Στο στρατό ήθελαν όχι μόνο ακτινογραφία, αλλά και γνωμάτευση του ακτινολόγου. Όχι, δεν έχει φυματίωση, υπογραφή Μανόλης Αναγνωστάκης, ποιητής. Σφραγιδάκι. Όλοι οι γιατροί έχουν ένα σφραγιδάκι.

Ύστερα σκέφτομαι πάλι τον Πεσσόα και σκαλίζω τη wikipedia σχετικά. Ανάμεσα στις συναλλαγματικές και τις αποδόσεις ΦΠΑ, βρίσκω κάτι στίχους.

Once again I see you – Lisbon, the Tagus, and all –
Useless passerby of you and of me,
Stranger in this place as in every other,
Accidental in life as in the soul,
Phantom wandering the halls of memory,
To the squealing of rats and the squeaking of boards,
In the doomed castle where life must be lived...

Fernando Pessoa (aka Álvaro de Campos), from "Lisbon Revisited" (1926),
ed. and tr. by Edwin Honig and Susan M. Brown

Δεν ξέρω πώς είναι στα πορτογαλικά, αλλά δεν το λες κι αδιάφορο. Ξένος σ΄ αυτό τον τόπο όπως σε κάθε άλλο.

Ακούγεται οικείο, όσο να 'ναι, ε; Τι λες;