Σιγά τα λάχανα

Μια φίλη που ασχολείται με την ψυχολογία μου έδωσε κάποτε να διαβάσω ένα βιβλίο που την είχε εντυπωσιάσει. Το βιβλίο λεγόταν "Το δέντρο της γνώσης" και δεν είχε καμμία σχέση με γεωπονικές επιστήμες και δέντρα εν γένει. Συγγραφείς είναι δύο τύποι που λέγονται Humberto Maturana και Francisco Varela και στα ελληνικά κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κάτοπτρο. Ο υπότιτλος εξηγεί ότι το βιβλίο αναφέρεται στις βιολογικές ρίζες της ανθρώπινης νόησης.

Σε αντίθεση με τη φίλη μου, εγώ δεν εντυπωσιάστηκα καθόλου από το βιβλίο, και ο βασικός λόγος ήταν ότι δεν κατάλαβα τίποτα. Όχι ότι δεν έχω το υπόβαθρο (λέμε τώρα...) βιολογικών γνώσεων, αλλά μάλλον επειδή δεν έχω καμιά φοβερή σκασίλα για την ψυχολογία ως επιστήμη και όλη αυτή η ιστορία που λένε "γνωσιακή επιστήμη" (cognitive science) όπου και μάλλον εντάσσεται το πόνημα μου φαίνεται κάπως εξωγήινη. Για να λέμε και του στραβού το δίκιο, το είχα δανειστεί το βιβλίο Φθινόπωρο και έφτανε Καλοκαίρι χωρίς να έχω πάει πέρα από τις πρώτες είκοσι σελίδες, όταν η φίλη μου το ζήτησε πίσω κάπως επιτακτικά. Ξεσκίστηκα να το διαβάσω σε δυο μέρες από υποχρέωση, ξεπέταξα και κάποια συμπεράσματα άμα τυχόν με ρωτούσε πως μου φάνηκε, και το επέστρεψα. Δε με ρώτησε.

Μετά από λίγο καιρό ξέχασα τα πάντα σχετικά, εκτός από μια εισαγωγική παράγραφο (ας πούμε "προμετωπίδα") που είναι και η μόνη με κάποιο φυτολογικό ενδιαφέρον. Στα πλαίσια της ανάγκης μου να αναρτώ κάθε τόσο κάποιο τσιτάτο (κατ' ευφημισμόν τροφή για τη σκέψη) , σπεύδω να τη μοιραστώ με το πολυπληθές κοινό του ιστολογίου:

(...) Διηγούνται μια ιστορία για κάποιο νησί, που οι κάτοικοί του επιθυμούσαν σφοδρά να πάνε σε άλλο τόπο, όπου θα μπορούσαν να οικοδομήσουν μια ζωή υγιέστερη και δικαιότερη. Το πρόβλημα, ωστόσο, ήταν ότι η τέχνη και η επιστήμη της κολύμβησης και της ναυσιπλοΐας δεν είχαν αναπτυχθεί ποτέ - ή ίσως να είχαν χαθεί από καιρό. Και αυτός ήταν ο λόγος που ορισμένοι κάτοικοι ούτε καν επέτρεπαν στον εαυτό τους να σκέφτεται εναλλακτικούς τρόπους ζωής από αυτόν του νησιού, ενώ κάποιοι άλλοι προσπαθούσαν να βρουν λύσεις στα προβλήματά τους, χωρίς ωστόσο να ανησυχούν για την απόκτηση της γνώσης που τους ήταν απαραίτητη για να διασχίσουν τη θάλασσα.

Από καιρό σε καιρό κάποιοι νησιώτες ξαναεπινοούσαν την τέχνη της κολύμβησης και της ναυσιπλοΐας και από καιρό σε καιρό τους πλησίαζε κάποιος μελετητής και τότε γινόταν ένας διάλογος σαν αυτόν που ακολουθεί:

- Θέλω να ταξιδέψω σε άλλο τόπο.
- Τότε πρέπει να μάθεις να κολυμπάς. Είσαι έτοιμος για κάτι τέτοιο;
- Ναι, αλλά θέλω να πάρω μαζί μου έναν τόνο από τα λάχανά μου.
- Ποια λάχανα;
- Την τροφή που θα χρειαστώ στην άλλη μεριά ή οπουδήποτε πάω να εγκατασταθώ.
- Και αν υπάρχουν τροφές στην άλλη μεριά;
- Δεν καταλαβαίνω τι εννοείς. Δεν είμαι σίγουρος. Πρέπει να πάρω μαζί μου τα λάχανά μου.
- Δεν θα μπορείς, όμως, να κολυμπήσεις κουβαλώντας έναν τόνο λάχανα, είναι πάρα πολύ μεγάλο βάρος.
- Μα τότε είναι ανώφελο να μάθω να κολυμπώ. Εσύ αποκαλείς τα λάχανά μου βάρος. εγώ τα ονομάζω βασική μου διατροφή.
- Αν υποθέσουμε ότι αυτό ήταν μια αλληγορία και ότι δεν μιλάμε για λάχανα, αλλά για έμμονες ιδέες, εικασίες ή βεβαιότητες;
- Χμμ... Πάω να μεταφέρω τα λάχανά μου σε κάποιον που καταλαβαίνει τις ανάγκες μου.

Να διευκρινίσω πάντως ότι προσωπικά θα ταυτιζόμουν άνετα με τον τύπο που δεν πάει πουθενά χωρίς τα λάχανά του, αρκεί αντί για λάχανα να ήταν μαρούλια με λιαστή ντομάτα και μπαλσάμικο, συνοδεία γραβιέρας και εκλεκτού κόκκινου κρασιού. Και μερικά μπριζολάκια να βρίσκονται (ας μη με παρεξηγήσουν τυχόν φυτοφάγοι αναγνώστες...).

Διότι άμα είναι να είσαι του κάθε περαστικού μελετητή το πειραματόζωο, φρόντισε τουλάχιστον να την περνάς ζάχαρη...