Πριν καμμιά δεκαετία και βάλε που εργαζόμουν σε ένα ερευνητικό ίδρυμα της Αθήνας, θυμάμαι μια παράξενη εμπειρία που είχα μια Τρίτη του Ιουνίου, ακριβώς μετά τη Δευτέρα του Αγίου Πνεύματος. Μας μαζεύει όλους ο διευθυντής του εργαστηρίου, και ρωτάει με αυστηρό ύφος:
- Πού ήσασταν όλοι χτες;
Κοιταζόμαστε εμείς παραξενεμένοι και απαντάμε ομοθυμαδόν.
- Μα χτες ήταν αργία.
- Αργία είναι για τους δημοσίους υπαλλήλους. Είναι κανείς από σας δημόσιος υπάλληλος;
Με την αυστηρή έννοια όχι, αν και κάποιοι ήταν υπάλληλοι ΝΠΔΔ· ο ίδιος, ας πούμε. Του λέμε «μα» και «μου», τίποτα αυτός, ανένδοτος.
- Αυτό που κάνατε ήταν απαράδεκτο. Να μην ξανασυμβεί. Άδεια θα παίρνετε όταν σας δίνω εγώ, όχι από τη σημαία.
Το αστείο ήταν ότι όλα τα προηγούμενα χρόνια φεύγαμε κανονικά τριήμερο την Πεντηκοστή (και ο ίδιος) χωρίς ποτέ να σκεφτεί αν είμαστε «υπάλληλοι» οποιουδήποτε είδους. Κουβέντα στην κουβέντα ανακαλύψαμε ότι το πρόβλημα ειδικά εκείνη τη χρονιά είχε δημιουργηθεί από το γεγονός ότι ο οιονεί «υπαρχηγός» του, ένα παλληκάρι δυτικοευρωπαϊκής καταγωγής και αμερικανικών συνηθειών, είχε σκάσει Δευτέρα στο εργαστήριο χωρίς να είναι ενήμερος περί της αργίας (εκείνη τη χρονιά το Ορθόδοξο Πάσχα άρα και η Πεντηκοστή ήταν πολύ μακριά από το Καθολικό που ήξερε αυτός), δεν βρήκε κανέναν, και φρίκαρε. Πρωί πρωί την Τρίτη βρήκε τον διευθυντή και τον φιτίλιασε.
Με τα πολλά βρήκαμε κάποιον από τη διεύθυνση διοικητικού που διαβεβαίωσε ότι μια χαρά αργία ήταν (για όλους) η Δευτέρα του Αγίου Πνεύματος και το μαγαζί ήταν κλειστό κανονικά και με το νόμο. Ελαφρώς έκπληκτος ο διευθυντής (αμερικανοθρεμμένος κι αυτός) αναφώνησε «Έλεος! Αυτά μόνο στην Ελλάδα συμβαίνουν!» και το πράγμα έληξε εκεί.
Την επόμενη χρονιά θυμάμαι καλά ότι μας ρώταγε πριν το τριήμερο αν θα πάμε πουθενά και μετά το τριήμερο πώς περάσαμε – κι εκείνος είχε πάει στο εξοχικό του και είχε περάσει μούρλια. Ο υπαρχηγός δεν θυμάμαι τι ακριβώς έκανε, πάντως φασαρία δεν έκανε. Νομίζω κάποιος του είχε υποδείξει τις επίσημες αργίες να τις έχει υπόψη του και να μην εμφανίζεται ούτε 25η Μαρτίου ούτε Καθαρή Δευτέρα τζάμπα και βερεσέ (ή τέλος πάντων να μην παίρνει άλλους στο λαιμό του), και με τα χρόνια νομίζω το έμαθε.
Πάντως είχα μείνει κι εγώ με την εντύπωση ότι αυτά μόνο στην Ελλάδα συμβαίνουν και μάλιστα επειδή ήμουνα σεσημασμένος λόγω γενικευμένης ικαριακότητας, όταν έφευγα για το εξωτερικό και πέρασα από την Αθήνα να χαιρετήσω τους πρώην συναδέλφους, ο παλιός διευθυντής μου δεν παρέλειψε να σχολιάσει ελαφρώς σαρκαστικά:
- Επιτέλους, τώρα θα δεις και λίγο σοβαρά ευρωπαϊκά work ethics.
Βρέθηκα λοιπόν στην Ολλανδία με έναν αδιόρατο φόβο για το επικείμενο προτεσταντικό εργασιακό ήθος, αφού αυτά που ήξερα μόνο στην Ελλάδα συμβαίνουν άλλωστε. Έφτασα στη χώρα τέλη Απριλίου, και παρουσιάστηκα στη διεύθυνση ανθρώπινου δυναμικού δια τα περαιτέρω. Η κυρία που με υποδέχτηκε κατόπιν ραντεβού (φυσικά) μου εξήγησε ότι ορισμένες διαδικασίες θα καθυστερούσαν λίγο, διότι είχανε κονεγκίνεννταχ. Δεν κατάλαβα.
- Κονεγκίνεννταχ. Τα γενέθλια της βασίλισσας.
- Α, μάλιστα. Να τη χαίρεστε. Οπότε να έρθω τη Δευτέρα;
- Α, δεν γίνεται. Αρχίζουν οι ανοιξιάτικες διακοπές και θα λείπω δύο εβδομάδες. Θα έρθετε μετά τις 17 Μαΐου.
- Μα δεν υπάρχει κάποιος αντικαταστάτης όσο λείπετε;
- Όχι βέβαια, είπε κάπως αυστηρά. Αυτά είναι δικές μου υποθέσεις. Μην ανησυχείτε όμως, θα κανονίσω να τακτοποιηθούν όλα μετά τις 17. Απλά θα περιμένετε.
Περίμενα λοιπόν, πηγαίνοντας καθημερινά στο καινούργιο εργαστήριο τις επόμενες μέρες, μέχρι που την Πέμπτη κάποιος με ρώτησε:
- Τι θα κάνεις το τριήμερο;
- Ποιο τριήμερο;
- Μα είναι 5 Μαΐου. Η ημέρα της νίκης.
Είχα παρατηρήσει κάτι σημαιοστολισμούς, αλλά νόμιζα ότι είχαν ξεμείνει από τα γενέθλια της (μαμάς της) βασίλισσας. Μου είπαν ότι γιόρταζαν την επέτειο της νίκης στο 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο. Εμείς δεν τη γιορτάζαμε; Τους είπα ότι εμείς γιορτάζαμε την είσοδό μας στον πόλεμο, όταν έγινε η έξοδος είμασταν απασχολημένοι με έναν υπό προετοιμασία εμφύλιο.
Δυο Πέμπτες αργότερα, πήγα κανονικά στο εργαστήριο. Δε βρήκα ψυχή, εκτός από μια Πολωνέζα που μου εξήγησε ότι ήταν αργία.
- Μα τι αργία;
- Της Ανάληψης. Δεν είναι αργία στην Ελλάδα;
Δεν ήταν. Το αστείο είναι ότι καθώς η Ανάληψη είναι πάντα Πέμπτη, ήταν αργία και η Παρασκευή.
- Δηλαδή την παίρνετε άδεια;
- Καλέ τι άδεια; Αργία. Για όλους.
Πήρα λοιπόν κι εγώ την αργία για όλους και καμιά βδομάδα αργότερα είχα την πρόνοια να ρωτήσω αν η επομένη της Πεντηκοστής (του Αγίου Πνεύματος στα καθ’ ημάς) είναι εργάσιμη. Με κοίταξαν ως εξωγήινο.
- Πλάκα κάνεις; Φυσικά και είναι αργία.
- Ρε παιδιά, σαν πολλές αργίες δεν έχετε;
- Μόνο την άνοιξη. Η επόμενη είναι τον Οκτώβρη, η επέτειος της πολιορκίας του Λέιντεν.
Ησύχασα κάπως, αλλά όταν ξαναπήγα στη διεύθυνση ανθρώπινου δυναμικού, καλού κακού έθεσα το ερώτημα, διευρυμένα κάπως:
- Συγγνώμη, πόσος ακριβώς είναι ο εργάσιμος χρόνος;
Η κυρία με κοίταξε προβληματισμένη. Μου έδωσε μια απάντηση σε ώρες ανά έτος. Έκανα εν τάχει τη διαίρεση – έβγαιναν 38 μέρες άδειας. Χωρίς τα σαββατοκύριακα. Επανέλαβα την ερώτηση με άλλη διατύπωση.
- Και οι επίσημες αργίες;
Η κυρία μου εξήγησε ότι οι αργίες είναι υπολογισμένες στο χρόνο της άδειας. Και οι πέντε.
- Πέντε;
- Ναι.
- Άρα περισσεύουν 33 μέρες άδειας το χρόνο.
- Εξαρτάται από το ωράριό σας. Για σας, 32,7 περίπου.
Ρώτησα πώς προκύπτει η υποδιαστολή. Η κυρία αναστέναξε και με κοίταξε σα να μιλάει με καθυστερημένο.
- Εργάζεστε 40 ώρες εβδομαδιαίως, όμως εμείς σας πληρώνουμε μόνο τις 38. Τις άλλες δύο τις συγκεντρώνετε και τις παίρνετε ρεπό. Άδεια.
- Δηλαδή έχω 21 μέρες κανονική άδεια και προσθέτω ένα ρεπό το μήνα.
- Περίπου. Αλλά εσείς δεν έχετε προσληφθεί από την αρχή του χρόνου οπότε δεν βγαίνει ακριβώς. Καταλάβατε;
Κατάλαβα. Τόσο καλά που το επαναλάμβανα διαρκώς. Το είπα και στους Έλληνες φίλους μου στο Άμστερνταμ που εργάζονταν ερευνητικά σε ένα νοσοκομείο. Κούνησαν το κεφάλι με οίκτο.
- Ρε τους φουκαράδες, 38 ώρες...
- Γιατί, εσείς πόσες δουλεύετε;
- Σαράντα, αλλά πληρωνόμαστε τυπικά τις 36.
- Και το τετράωρο;
- Το παίρνουμε ρεπό.
- Δηλαδή κάθε δυο βδομάδες έχετε μια μέρα όφ;
- Κάπου τόσο.
- Δηλαδή εκτός από τις 21 κανονικές έχετε άλλες 24 ρεπό;
- Ε, ναι, κάπου εκεί. Βέβαια δεν έχουμε την πολιορκία του Λέιντεν εδώ πέρα, αλλά όλο και κάτι βρίσκεται.
Την ίδια εποχή, στην Ελλάδα του μνημονίου συζήταγαν πόσο τεμπέληδες είμαστε. Και στην Πορτογαλία του μνημονίου, το ίδιο. Όταν βρέθηκα εκεί, ήταν όλο ενοχές για τις θρησκευτικές τους αργίες (θα ήταν καμμιά δεκαριά, μερικές χωρίς αντιστοιχία στα καθ’ ημάς). Κατά παράδοξο τρόπο, του Αγίου Πνεύματος δεν ήταν αργία. Ούτε η Δευτέρα του Πάσχα. Ούτε η επομένη των Χριστουγέννων. Είχαν βέβαια, για να είμαστε δίκαιοι, κάτι Ιερές Καρδιές, μια Άσπιλη Σύλληψη και τον Άγιο Αντόνιο τον προστάτη της Λισσαβώνας. Σχολίαζαν πάντως αρνητικά την κατάσταση, καθότι το είχε επισημάνει και η Μέρκελ σε μια συνέντευξη, ότι ο νότος βρίθει αργιών.
- Αυτά μόνο στην Πορτογαλία συμβαίνουν.
Κουνούσα κι εγώ το κεφάλι με κατανόηση, αλλά καθόριζα το πρόγραμμά μου με βάση τα ολλανδικά στάνταρντ στις άδειες και τα πορτογαλικά στις αργίες. Βορειοευρωπαϊκά work ethics και νοτιοευρωπαϊκή μενταλιτέ. Είναι από τα λίγα πράγματα που νοσταλγώ κάπως τώρα που ξαναήρθα στην πατρίδα.
Σήμερα, Δευτέρα του Αγίου Πνεύματος επικοινώνησα με διαφόρους φίλους στο εξωτερικό. Στην Ολλανδία φυσικά τριήμερο. Στη Γερμανία, βρήκα ένα φίλο που έψαχνα για κάτι. Ρώτησα δήθεν αδιάφορα:
- Αργία;
- Ο γιές!
Μου εξήγησε ότι δεν έχουν πολλές αργίες πάντως. Και ο ίδιος παίρνει «μόνο» 30 μέρες άδεια, άμα σκεφτείς ότι ο τεχνικός του παίρνει 35. Ξέχωρα από τις αργίες, εννοείται.
Αυτά μόνο στην Ελλάδα συμβαίνουν, να λέγεται.
Σ.Σ. Και για να είμαστε ακριβοδίκαιοι, το work ethic εκεί στα βορειοδυτικά δεν έχει να κάνει με το χρόνο εργασίας αλλά με την αξιοποίησή του. Έχω να λέω ότι από τις 38 ώρες που δούλευαν οι Ολλανδοί, τις 30 και βάλε τις αξιοποιούσαν παραγωγικά εργαζόμενοι με προσήλωση. Από τις 45-50 ώρες που δουλεύουμε εδώ (άγνωστο πόσες πληρωνόμαστε και αν), πάνω από τις μισές φεύγουν είτε σε σαχλαμάρες άσχετες με το αντικείμενο της δουλειάς, είτε σε προσπάθειες, συχνά ατελέσφορες, να υπερβούμε δυσλειτουργίες του μηχανισμού, προβληματικές υποδομές κλπ. με διάφορες «πατέντες» και άφθονο πατριωτισμό των Ελλήνων (ή των Πορτογάλων κλπ.).
Το ισοζύγιο δεν είναι υπέρ μας· νομίζω μια μαρξιστική ανάλυση για τις επιχειρήσεις έντασης κεφαλαίου σε σχέση με τις επιχειρήσεις έντασης εργασίας θα είναι διδακτική.
Για την ιστορία, στην Ολλανδία κόπηκε το κονεγκίνεννταχ. Ή για την ακρίβεια, έγινε κόνεγκνταχ ή κάπως έτσι, και μετακινήθηκε μια μέρα, καθότι η βασίλισσα παρητήθη υπέρ του υιού της και τώρα έχουν βασιλιά, με γενέθλια μια βολική ημερομηνία, καθότι η πρώην βασίλισσα είχε γεννηθεί μεσοχείμωνο και φυσικά ουδείς διενοήθη να μετακινήσει την προγενέστερη αργία που ήταν τέλη Απριλίου και να την πάει σε μια εποχή του χρόνου που κανείς δε μπορεί να περιφέρεται στους δρόμους με μια μπύρα στο χέρι για ώρες...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου