Αποχρώσεις του πορτοκαλί

Ο τροχός των ανθρωπίνων χρωμάτων, κατά τον Neil Harbisson.

Όταν το άκουσα μου φάνηκε εντελώς άνω ποταμών, αλλά ίσως και να τα βλέπω τα πράγματα πιο άσπρα από όσο είναι στην πραγματικότητα, δεν ξέρω σίγουρα. Το θέμα είναι ότι η Κ. πήγε να νοικιάσει ένα σπίτι μέσω ενός μεσιτικού γραφείου, το είδε, της άρεσε, τα μιλήσανε (τηλεφωνικώς), τα συμφωνήσανε, έδωσε προκαταβολή, πήγε να πάρει τα κλειδιά και ξαφνικά της είπανε ότι δεν της το δίνουνε. Ρώτησε για ποιο λόγο, και η απρόσμενη απάντηση ήταν «η κυρία ιδιοκτήτρια είπε ότι δε νοικιάζει σε νέγρους». Αφού συνήλθε από το αρχικό σοκ, η Κ. ζήτησε από το μεσίτη να της το δώσει και γραπτώς· όλως παραδόξως της το έδωσε ακριβώς με την ίδια διατύπωση. Δε νοικιάζουμε σε νέγρους. Τελεία.

Το ιλαροτραγικό της υπόθεσης είναι ότι η Κ. δεν εμπίπτει με κανέναν τρόπο στον ορισμό (οποιοδήποτε ορισμό) της λέξης· αν και η αλήθεια είναι ότι είναι σχετικά μελαχροινή, ίσως ένα κλικ παραπάνω από το μέσο «λευκό» Πορτογάλο, πιθανώς λόγω μιας απώτερης ινδικής καταγωγής της μητέρας της. Ωστόσο όχι τόσο μελαχροινή που να μην τη θεωρήσει κανείς τυπική Πορτογαλίδα, και μάλιστα ομολογουμένως συμπαθέστατη Πορτογαλίδα, λίγο ψηλότερη όντως από το μέσο όρο, λίγο πιο χαμογελαστή, και λίγο πιο ευχάριστη παρουσία εν γένει για μας τους ξενόφερτους, όχι τόσο για τα λουλουδάτα κοκκαλάκια που χρησιμοποιεί για να δένει τα μαλλιά της (μαύρα μαλλιά, οπωσδήποτε) όσο για την προσήνεια και την απροσποίητη καλωσύνη που δείχνει γύρω της, και για τα πολύ καλά αγγλικά της (επίσης πάνω από το μέσο όρο, ακόμα και για «επιστημονικά» περιβάλλοντα σαν το δικό μας).

Ψιλά γράμματα βέβαια για την κυρία ιδιοκτήτρια, σε βαθμό που η συνήθως μειλίχια Κ. έγινε αρκούντως έξαλλη ώστε να διασπείρει την είδηση παντού και να κάνει επίσημη καταγγελία. Δεν είμαι σίγουρος πού ακριβώς απευθύνθηκε, αλλά μας έλεγε ότι τους παραξένεψε κι αυτούς η ιστορία, καθώς έχουν συνηθίσει να δέχονται αντίστοιχες καταγγελίες από κάποιους όντως μαύρους και μερικούς Βραζιλιάνους, αλλά από ιθαγενή Πορτογάλο και μάλιστα αναλογικά κάτασπρο που να τον αποκαλούν «νέγρο» ήτανε λίγο περίεργο. Μετά από κάποιες μέρες που κάπως ηρέμησε (και αφού είχε πάρει πίσω την προκαταβολή και είχε βρει άλλο σπίτι στο μεταξύ), τη ρώτησα αν της έχει ξανασυμβεί κάτι ανάλογο, στην ίδια ή στη μητέρα της (που εικάζω ότι ίσως είναι και ένα ακόμα κλικ πιο μελαχροινή). Μου είπε ότι η ίδια δεν έχει ξανανιώσει έτσι ποτέ, αλλά αφότου το συζήτησε το θέμα με τη μαμά, της είπε εκείνη ότι της έχει ξανασυμβεί κάτι ανάλογο (όχι και γραπτώς όμως) άλλες δύο φορές. Άλλες δύο από το 1974 που εγκαταστάθηκε οριστικά στη χώρα. Μια χώρα που, να το πούμε απλά, βρίθει αληθινών μαύρων, και είναι εκ του φυσικού αρκούντως πολυφυλετική ώστε να μη μπορεί να πει κανείς ότι οι κάτοικοί της δεν έχουν εκτεθεί σε άλλα ανθρώπινα χρώματα πέρα από την άμωμη, άσπιλη λευκότητα.

Ύστερα θυμήθηκα εκείνη την ιστορία με εκείνον τον περίεργο τύπο που περνιέται για cyborg και είχε δώσει μια διάλεξη σε ένα άλλο ερευνητικό κέντρο της Λισσαβώνας. Ο τυπάκος έχει εκ γενετής ολική αχρωματοψία· κάποια στιγμή στη ζωή του φόρεσε μια συσκευή με μια ενσωματωμένη μικροκάμερα που τρέχει ένα λογισμικό το οποίο μετατρέπει τα χρώματα σε ήχους. Με αυτό τον τρόπο, αν και δεν βλέπει τα χρώματα, μπορεί να τα «ακούει», και αφού έχει πλέον εκπαιδεύσει τον εγκέφαλό του σχετικά, η συσκευή του έχει γίνει απαραίτητη τόσο που την αισθάνεται οργανικά τμήμα του εαυτού του (εξ' ου και "cyborg"). Πέρα από την παραξενιά του όμως, ο τύπος έχει τη δυνατότητα μεταξύ άλλων να «ακούει» και το χρώμα του δέρματος των ανθρώπων, και κάποτε που τον ρώτησαν κάτι για λευκούς και μαύρους, είπε:

- Δεν υπάρχουν λευκά δέρματα και δεν υπάρχουν μαύρα δέρματα. Τα ανθρώπινα δέρματα είναι από διαφορετικές αποχρώσεις του πορτοκαλί.

Κοιτάζω την Κ., με μια τεράστια μαργαρίτα στα μαλλιά, τη λεπτή της σιλουέτα να περιφέρεται ανάμεσα στους εργαστηριακούς πάγκους. Σκέφτομαι ότι στην πραγματικότητα η κυρία ιδιοκτήτρια πρέπει να είναι απείρως χαζή (αλλά πόσο πρέπει να αφήνουμε τη βλακεία και την άγνοια να πολλαπλασιάζονται και να προκαλούν κακό στον κόσμο;). Έπειτα κοιτάζω με ανανεωμένο ενδιαφέρον την πολυφυλετική επιστημονική κοινότητά μας, αυτόχθονες και μέτοικοι από τον πλανήτη όλο, χωρίς να παραλείψω και τις αφρικανικής καταγωγής καθαρίστριες και τις σερβιτόρες του κυλικείου.

Δεν ξέρω πώς ακριβώς «ακούγεται» ο καθένας ή η καθεμιά τους, αλλά για κάποιο περίεργο λόγο όλοι τους κάπως μου πορτοκαλοφέρνουν. Κι εγώ, εδώ που τα λέμε, κάπως πορτοκαλής αισθάνομαι τελευταία.