Αληθινή

Ακαμάτρα, 16/8/2009, ξημέρωμα μετά το πανηγύρι.

Ξανάρθε στην Ικαρία το καλοκαίρι που μας πέρασε, εικοσιδύο χρόνια μετά από την τελευταία φορά. Είχε κάμποσα να δει και να θυμηθεί, και υπήρξαν κάμποσοι που ήθελαν να τον δουν και να τον θυμηθούν. Ορισμένοι σαν κάτι το αξιοπερίεργο (Καριώτης μοναχός στο Άγιο Όρος, κάπως σπάνιο πράγμα ακούγεται), άλλοι από ειλικρινή διάθεση να κουβεντιάσουν μαζί του, να δουν και να ακούσουν. Έμεινε κάμποσες μέρες· ανήμερα το Δεκαπενταύγουστο λειτούργησε στην Παναγία τη Λέφαινα, στην Ακαμάτρα, πιο πριν έκανε και μερικές παρακλήσεις στον Εύδηλο. Τα πρωινά γύριζε το νησί, πηγαίνοντας σε μέρη που ως παιδί ή ως έφηβος δεν είχε επισκεφτεί. Πήγε στο Μουντέ και στη Θεοσκέπαστη, και στον Αη-Γιώργη πάνω στο Κάστρο του Κοσκινά.

Ένα πρωί βρέθηκε στις Ράχες, σε κάποιο σπίτι όπου τον περίμεναν για να κουβεντιάσουν μαζί του. Κάπως γύρισε η κουβέντα στα καριώτικα ονόματα, και αναφέρθηκε ειδικά το όνομα «Αληθινή». Τα τελευταία χρόνια βέβαια τα μικρά τα βγάζουν άλλοτε «Αθηνά» κι άλλοτε «Αλίκη» ή κάπως έτσι, αλλά η παραδοσιακή ονομασία (της γιαγιάς της εν λόγω Αθηνάς ή Αλίκης, ας πούμε) είναι με το βαφτιστικό «Αληθινή». Τον ρώτησαν αν το είχε συναντήσει και αλλού το όνομα, αν υπήρχε κάποια σχετική Αγία ή κάτι τέτοιο. Δεν είχε ακούσει κάτι. Ωστόσο μια κυρία ξένη (τουτέστιν όχι καριωτίνα…) ανέφερε ότι της είχαν πει κάποτε για κάποια εικόνα που λεγόταν «Παναγία η Αληθινή» που την είχαν φέρει πρόσφυγες από τη Μικρασία κάπου στην Πελοπόννησο, στην Πάτρα μάλλον. «Ενδιαφέρον» είπε εκείνος, «να το ψάξουμε».

Το έψαξα κι εγώ για μερικά δευτερόλεπτα στο γκουγκλ· βρήκα ένα χωριό που λέγεται Αληθινή στην Κρήτη, στην πεδιάδα της Μεσαράς, δίπλα στις Μοίρες. Θυμήθηκα ότι είχα περάσει από κει κάποτε και μου ήρθε φευγαλέα η εικόνα μιας χιλιοπυροβολημένης πινακίδας στην είσοδο του χωριού. Σύμφωνα με τη Βικιπαιδεία, το χωριό έχει εκκλησία αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου, αλλά για εικόνα δε βρήκα τίποτα, ούτε εκεί, ούτε αλλού πουθενά. Το ξέχασα σύντομα το ζήτημα.

Εκείνος πάλι δεν το ξέχασε, το έψαξε κατά πως φαίνεται, αν και χωρίς διαδίκτυο. Πριν κάποιο καιρό με πήρε τηλέφωνο στη Λισσαβώνα και μεταξύ άλλων μου ανακοίνωσε και τα πορίσματα της έρευνας.

- Λοιπόν, δεν υπάρχει.
- Τι δεν υπάρχει;
- Εικόνα με το όνομα Αληθινή. Ούτε στην Πάτρα ούτε πουθενά.

Λογικό μου φάνηκε εδώ που τα λέμε, στα πλαίσια της ορθόδοξης παράδοσης όλες οι εικόνες της Παναγίας αληθινές πρέπει να είναι, δεν φαντάζομαι να είναι καμιά ψεύτικη.

- Βρήκα όμως το όνομα στη «Μεγάλη ορθόδοξη χριστιανική εγκυκλοπαίδεια», συνέχισε.
- Και τι λέει;
- Αληθινή: όνομα γυναικείο, προερχόμενο από την πασχαλινή αντιφώνηση «Αληθώς Ανέστη».
- Τι, αυτό είναι όλο;
- Έτσι λέει.

Έκλεισα το τηλέφωνο με μια ορισμένη αίσθηση ανικανοποίητου· κάτι μου έλειπε. Από δω το έφερα, από ‘κει το είχα, προβληματίστηκα γιατί να το συναντάμε μόνο στην Ικαρία το όνομα και όχι αλλού; Εκτός πάλι αν όπως το κρύβουν ή το παραλλάσσουν σήμερα οι καριωτίνες, το κρύβουν και αλλού, με μεγαλύτερη επιτυχία ίσως. Έτσι κι αλλιώς ζούμε στην εποχή της Νεφέλης, της Δάφνης και της Αριάδνης (συγγνώμη, κορίτσια...), για Αληθινές θα μιλούμε τώρα;

Πάντως όταν ξαναμιλήσουμε με τον αδελφό μου στο τηλέφωνο, ελπίζω να θυμηθώ να ρωτήσω μήπως η «Μεγάλη ορθόδοξη χριστιανική εγκυκλοπαίδεια» έχει λήμμα και για το όνομα «Μοσχούλα».

Ίσως και για μερικά ακόμα, ρίχτε καμμιά ιδέα.


Σ.Σ. Δημοσιεύτηκε στις Ελεύθερες Πτήσεις του ikariamag στις 15/3/2012. Έκτοτε έχω δεχτεί προτάσεις να διερευνήσω την προέλευση των ονομάτων Μοσχούλα (φυσικά), Ανθοδέσμη (υπάρχει), Πάτρα (χωρίς Κλεο- μπροστά) και Φιλιώ (ευκολάκι...). Μερικοί το έχουν πάρει σοβαρά το «ρίχτε καμμιά ιδέα»...

Τη φωτογραφία την έχω ξαναβάλει, εδώ.