Φιδέμπορες

Στην περιπέτεια του Λούκι Λουκ που κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Μαμουθκόμιξ με τον τίτλο "Η κούρσα του Μισσισιπή", ο τιμονιέρης του ποταμόπλοιου Ντέιζυ Μπελ περνάει τον καιρό του διηγούμενος διάφορες τερατολογίες. Δεν είναι ο μόνος - κατά καιρούς έχω γνωρίσει ή μου έχουν περιγράψει διάφορους αληθινούς τύπους που ασχολούνται συστηματικά με το ψεύδος ως άθλημα, διηγούμενοι διασκεδαστικά περιστατικά με κοινό στοιχείο την απίστευτη υπερβολή. Στην αργκό μιας ορισμένης γενιάς (λίγο νεώτερης από τη δική μου), οι ιστορίες αυτές ονομάζονταν "φίδια", και οι φορείς τους "φιδέμπορες".

Υπό κανονικές συνθήκες, ο φιδέμπορας δεν ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για την αληθοφάνεια των ιστοριών που διηγείται, παρά μόνο για το πόσο εντυπωσιακές είναι. Για να μεταφέρω μια έκφραση που αποθησαυρίζει ο συγγραφέας Γιώργος Σκαμπαρδώνης στη συλλογή διηγημάτων "Επι ψύλλου κρεμάμενος", ο φιδέμπορας "κόβει την πορδή με το πριόνι". Ως εκ τούτου δεν είναι παράξενο που ο ήρωας του Σκαμπαρδώνη, εκνευρισμένος με τη γάτα του την πετάει έξω από την πόρτα μια παγωμένη μέρα που κάνει τόσο κρύο ώστε η γάτα παγώνει στον αέρα και παραμένει παγωμένη (αιωρούμενη, φυσικά) μέχρι την άνοιξη που κάπως σπάει ο χιονιάς και σήμερα φυσικά νιαουρίζει κανονικότατα ανάμεσά μας σα να μην έχει συμβεί τίποτα.

Το παράδοξο δεν είναι τόσο η γάτα που αιωρείται παγωμένη - το παράδοξο είναι ότι την ίδια ακριβώς ιστορία διηγείται πολλά χρόνια πριν την κυκλοφορία του βιβλίου, ένας ποδηλατάς στην πλατεία Παπαδιαμάντη στην Αθήνα, μόνο που την τοποθετεί χρονικά κάπου στην κατοχή, όταν ο ίδιος έχει αποφασίσει να βγει αντάρτης στο βουνό (μόνος του) και ανεβαίνει στην Πάρνηθα από όπου βυθίζει γερμανικά υποβρύχια που τριγυρνάνε στο Σαρωνικό με τη βοήθεια αυτοσχέδιων πυραύλων σαν αυτούς που φτιάχνουνε το Πάσχα στο Βροντάδο της Χίου. Την ίδια περίοδο ο αντάρτης μας αποφασίζει ότι του έχει λείψει να φάει ψάρι και για να μην κατέβει από το βουνό αποφασίζει να ψαρέψει με χαρταετό που αμολάει από την Πάρνηθα, και πιάνει τόσα ψάρια που όπως λέει ο ίδιος "ακόμα έχω στην κατάψυξη".


Βέβαια την ιστορία του ποδηλατά μου την έχει διηγηθεί παλιά μια απολύτως αξιόπιστη πηγή, ο φίλος μου ο Γιάννης Κ., στη διάρκεια μιας συζήτησης στην οποία μας περιέγραψε πώς πήγε με την παρέα του διακοπές στην Ίο και πήγαν σε μια ντισκοτέκ (τότε υπήρχαν ακόμα ντισκοτέκ) που είχε ηχεία τόσο μεγάλα που ο ίδιος, κουρασμένος από το χορό, μπήκε μέσα σε ένα και αποκοιμήθηκε μέχρι την επομένη. Φυσικά το μαγαζί έκλεισε χωρίς να τον πάρουν είδηση κι αυτός λέει κοιμόταν για περίπου είκοσι ώρες, αλλά μετά ξαναβγήκε από το ηχείο σα να μη συνέβη τίποτα και συνέχισε να χορεύει ξεκούραστος σαν την Ωραία Κοιμωμένη. Ο κολλητός του που ήταν μαζί δεν τον αναζήτησε γιατί ήταν απορροφημένος με τα δικά του προβλήματα που είχαν να κάνουν με το ότι όλες οι εκκρίσεις του σώματός του από όλες τις πλευρές είχαν μια απόχρωση γαλαζομπλέ κι έτρεχε στους τοπικούς γιατρούς, που τελικά εντόπισαν το πρόβλημα στην αυξημένη κατανάλωση του λικέρ Blue Curacao, από το οποίο έπινε περίπου 2-3 μπουκάλια την ημέρα. Αρχικά δεν τους πίστεψε, αλλά αργότερα πειραματίστηκε με Parfait Amour και του έγιναν όλα κάπως μωβ και μετά με Πέπερμιντ και Αγκοστούρα προς το πρασινάκι, μέχρι που αποφάσισε να περιορίσει το ποτό (λογικόν, αφότου είδε τον κολλητό του να βγαίνει φρέσκος-φρέσκος από το ηχείο).

Υπάρχει ένας ταξιτζής στην Ικαρία που με πολύ φυσιολογικό τρόπο σου εξηγεί πώς μια μέρα που κατέβαινε από τις Ράχες (καλοκαίρι, με ανοιχτά τα παράθυρα) φύσηξε ένας αέρας τόσο δυνατός που του πήρε το καπέλο με κατεύθυνση το πέλαγος, αλλά αυτός τσαντίστηκε τόσο που γκάζωσε απότομα και κατέβηκε τόσο γρήγορα τις στροφές του δρόμου που το καπέλο παρότι πήγαινε ίσια δεν πρόλαβε να κατέβει και κατέληξε να προσγειωθεί ακριβώς στο κεφάλι του, στη θέση από την οποία είχε ξεκινήσει. Μετά συνέχισε με φυσιολογική πλέον ταχύτητα το δρόμο του και φαντάζομαι ότι κάπου θα διασταυρώθηκε με εκείνο τον άλλο τύπο που έλεγε ότι του ήρθε να καπνίσει ενώ έτρεχε με τη μηχανή, αλλά συνειδητοποίησε ότι δεν είχε φωτιά πάνω του. Οπότε, τι να κάνει, εκεί που έτρεχε πλαγιάζει τη μηχανή στην άσφαλτο, αρχίζει να πετάει σπίθες στις μπάντες από την τριβή, πάει μια σπίθα και του ανάβει το τσιγάρο, σηκώνει τη μηχανή (πάντα χωρίς να κόψει ταχύτητα) και συνεχίζει.


Έχω την εντύπωση ότι οι περιπέτειες του βαρώνου Μυνχάουζεν είναι η έμπνευση πολλών από αυτές τις ιστορίες. Ή ίσως και το αντίστροφο, ότι το βιβλίο είναι η επιτομή κάμποσων τέτοιων ιστοριών που κυκλοφορούν από γενιά σε γενιά και περνάνε από πολλά διαφορετικά στόματα σαν την αιωρούμενη γάτα. Υποθέτω ότι αντίστοιχες αφηγήσεις θα πρέπει να υπήρχαν από τις απαρχές του πολιτισμού, όχι κατ' ανάγκη συνδεδεμένες με τους μύθους, τους δράκους και τα τέρατα, αλλά και ως απλή παιγνιώδης αφήγηση που δοκιμάζει τη φαντασία ή την ευπιστία του ακροατή. Η "Φανταστική ιστορία" του Λουκιανού θα μπορούσε να είναι ένα τέτοιο παράδειγμα, οι "Χίλιες και μια νύχτες" πάλι, μάλλον όχι.

Βέβαια οι ιστορίες αυτές δεν πρέπει να συγχέονται με συνειδητές απόπειρες παραπλάνησης (κοινώς: δουλέματος) ενός συγκεκριμένου ακροατηρίου: ο ίδιος Γιάννης Κ. που ανέφερα πιο πάνω είναι υπεύθυνος εν μέρει για το γεγονός ότι μου έχει αποδοθεί στο παρελθόν ένας κρυφός αρραβώνας (υπερδεκαετής) και μία τουλάχιστον κόρη (που αν υπήρχε σήμερα θα τέλειωνε το Λύκειο), καθώς στην ανεπιτυχή μου προσπάθεια να κοροϊδέψω έναν κοινό γνωστό ότι το κοριτσάκι που πήγαινα βόλτα κάποτε ήταν κόρη μου προσέθεσε μια νότα αληθοφάνειας κουνώντας το κεφάλι με σημασία, κοιτάζοντας γύρω γύρω δήθεν για να ελέγξει αν τον ακούει κανένα αδιάκριτο αυτί, και λέγοντας συνωμοτικά στον γνωστό "Σσστ, είναι μυστικό!". Η παρέμβαση του Γιάννη έκαμψε αμέσως τις αντιρρήσεις του άλλου, καθώς είναι γνωστό ότι πολλοί άνθρωποι είναι πρόθυμοι να πιστέψουν πιο εύκολα μια θεωρία συνωμοσίας από μια προφανή αλήθεια. Δεν πρέπει επίσης να μπερδεύουμε τις καλοπροαίρετες τερατολογίες με κάποιες άλλες αφηγήσεις που σκοπό έχουν να αναδείξουν τον αφηγητή Μήτσο από τα Σεπόλια σε υπερήρωα ή τέλος πάντων μάρτυρα ιδιαίτερα σημαντικών γεγονότων (των Δίδυμων Πύργων, της βύθισης του Τιτανικού, ή μιας ανθρωποθυσίας σε μια τελετουργία μύησης σε κάποια κρυφή σέκτα) - αυτές οι τελευταίες ιστορίες είναι μάλλον στα όρια της παθολογίας.

Το καλό πάντως με τους αληθινούς φιδέμπορες είναι ότι τα φίδια τους δε δαγκώνουν καθόλου. Σε αντίθεση ίσως με άλλου τύπου έμπορες που εμπορεύονται ιστορίες με αποικίες των προγόνων του ένδοξου έθνους μας στον Κρόνο ή στον Άρη, για τους οποίους φοβούμαι ότι μπορεί και να επωάζουν φίδια που είναι δυνατόν να δαγκώσουν και μάλιστα άσχημα. Γι' αυτό ας έχουμε και λιγάκι το νου μας - ειδικά στη μπλογκόσφαιρα που όλα τα λουλούδια ανθίζουν - μια και δεν είναι πάντα εύκολο να βρεθεί όπως στο Λούκι Λουκ κάποιος να μας κεράσει έναν καφέ μπας και έρθουμε στα ίσα μας.