«Ολοι είχαμε ακούσει πως η βία φέρνει βία – αλλά αυτές τις μέρες το ζήσαμε. Καταλάβαμε πώς μπορεί ένας πυροβολισμός να φέρει μιαν εξέγερση. Παράξενοι οι δρόμοι της βίας. Από τους αλλοτριωμένους στους ελεύθερους. Από την εξουσία προς την αντιεξουσία. Γι' αυτό μια επανάσταση δεν είναι δράση. Είναι αντίδραση. Και οι εφημερίδες σκέτη ναυτία: "Σκότωσαν 15χρονο αναρχικό". Τι πλεονασμός! Κάθε δεκαπεντάχρονος είναι αναρχικός (αλίμονο αν δεν είναι!). Αυθόρμητη, καθαρή φύση. Αλλά και κανένας δεκαπεντάχρονος δεν είναι συνειδητός και υπεύθυνος οπαδός του Μπλανκί ή του Μπακούνιν. Ενα παιδί! Καθαρή φύση.
Ομως η βία δεν ξεχωρίζει ποιότητες. Σκοτώνει. Ερχεται από το μηδέν και θέλει να μηδενίσει. Η βία μισεί το Είναι. Ο "νόμος και η τάξη" οδηγούν τελικά στους πιο εύτακτους, ασφαλείς και ήσυχους χώρους: τα κοιμητήρια. Προσέξτε, προσέξτε καλά τους αναρχικούς. Είναι το θερμόμετρο της κοινωνίας. Οταν αγανακτούν, σημαίνει πως η "νόμιμη" βία έχει ξεπεράσει τα όρια επιφυλακής. Βέβαια οι περισσότεροι αναγνώστες μου, άνθρωποι σοβαροί και ευπρεπείς, δεν θα δέχονταν υποδείξεις από έναν αναρχικό.
Ομως, στο βάθος, ο αναρχικός έχει πιο πολλά να πει από τον μικροαστό. Οσο κι αν δεν σας είναι συμπαθής, αξίζει να τον ακούτε από καιρό σε καιρό. Γιατί δείχνει προς τη σωστή κατεύθυνση. Κάθε οργανωμένη κοινωνία προϋποθέτει –δυστυχώς– ένα ποσοστό ανελευθερίας. Οσο μικρότερο αυτό το ποσοστό τόσο υψηλότερο το επίπεδο της οργάνωσης. (έως εδώ συμφωνούμε όλοι: προτιμότερη η πιο ελεύθερη Αγγλία από την καταπιεστική π.χ. Ουγκάντα).
Ε, λοιπόν, ο αναρχικός είναι αυτός που ζητάει να ελαχιστοποιήσει το ποσοστό ανελευθερίας (Περισσότερο να το μηδενίσει –ο ουτοπικός αναρχισμός!). Στην επιδίωξή του αυτή συμπίπτει και με τα πιο σοβαρά κόμματα (Μόνο που αυτός το εννοεί). Και βλέπει την ανελευθερία, την κατάχρηση εξουσίας, εκεί που ελάχιστοι τις αντιλαμβάνονται. Οι αναρχικοί είναι τα πιο ευαίσθητα μέλη της κοινωνίας μας. Οταν αντιδρούν έχουν πάντα κάποιο δίκιο.
Οπως οι καλλιτέχνες σηματοδοτούν το αόρατο, έτσι και οι αναρχικοί διαμαρτύρονται για μορφές βίας που εμείς (στην αλλοτρίωσή μας) δεν τις βλέπουμε. Τις έχουμε συνηθίσει. Αλλά δεν παύουν να είναι αυθαίρετες και ίσως περιττές. Π.χ., σίγουρα θεωρείτε αυτονόητη την ύπαρξη της αστυνομικής ταυτότητας. Ξέρετε πως σε άλλα κράτη είναι άγνωστη; Και πως θα το θεωρούσαν προσβολή της προσωπικότητας αν έπρεπε να αποδείξουν ποιοι είναι; Και ξέρετε ακόμα πως, όταν πριν από μερικά χρόνια η κυβέρνηση της Δυτικής Γερμανίας θέλησε να εφοδιάσει όλους τους πολίτες με αριθμημένες ηλεκτρονικές ταυτότητες, ξεσηκώθηκε τέτοιος σάλος για το "φακέλωμα", που τελικά αποσύρθηκε το νομοσχέδιο; Εμείς όμως αποκαλούμε τη Δυτική Γερμανία αστυνομικό κράτος (το έχω διαβάσει συχνά!), ενώ υποδεχόμαστε με αδιαφορία ένα παρόμοιο νομοσχέδιο, το οποίο θα μας φακελώσει όλους ενάριθμα. Να σε τι χρειάζονται οι αναρχικοί. Αποτελούν τη ζωντανή συνείδηση της κοινωνίας μας. Υπενθυμίζουν συνεχώς, με την παρουσία και τη δράση τους, ότι ο δρόμος οφείλει να οδηγεί προς την περισσότερη ελευθερία!
• Μα προκαλούν! (Είναι μέσα στον ρόλο τους).
• Μα υπερβάλλουν ! (Μήπως η άλλη πλευρά;).
• Μα επιτίθενται! (Σχεδόν ποτέ. Είναι μόνιμα σε άμυνα. Αλλά δεν μαθαίνουμε τη δική τους άποψη!).
• Μα βάζουν βόμβες! Προσοχή: μίλησα για αναρχικούς –όχι για τρομοκράτες (ή προβοκάτορες!). Οποιος τους συγχέει, πάσχει από νοητική μυωπία. Διότι είναι πόλοι αντίθετοι. Αυτός που ζητάει ελευθερία, δεν μπορεί να χρησιμοποιεί βία –έστω και ως μέσο. Η βία φέρνει μόνο καταπίεση –ποτέ αυτονομία. Οι αναρχικοί βλέπουν μακριά. Το ζητούμενο είναι μια κοινωνία ελευθερίας –από την αλλοτρίωση, την ανάγκη, την καταπίεση κάθε μορφής. Η εξουσία, όποια κι αν είναι, πρέπει να συρρικνωθεί στο ελάχιστο. Γιατί από τη φύση της είναι απάνθρωπη. "Εξουσιάζω" σημαίνει "δυναστεύω". Καλή εξουσία δεν υπάρχει. Είναι ένα αναγκαίο κακό, που θα εξαφανισθεί όταν περάσουμε σε άλλες, ανώτερες μορφές οργάνωσης. (Σε χίλια χρόνια; Εστω. Αλλά αρχίζουν σήμερα!). Προσέξτε λοιπόν καλά τους αναρχικούς. Είναι οι αλαφροΐσκιωτοι, οι ποιητές της κοινωνικής δράσης. Είναι οι άνθρωποι του μέλλοντος. (Αλίμονό μας και αν δεν είναι!). Δείχνουν τον δρόμο. Ατσαλα, βάρβαρα, φανατικά. Είναι νέοι, δεν έχουν καλούς τρόπους (ευτυχώς!). Κάποια μέρα, όμως, γι' αυτούς θα μιλάνε τα βιβλία μας –κι όχι για τους διάφορους μεγαλοσχήμονες κυβερνήτες, κατακτητές, εξουσιαστές. Αν συμφωνούμε για την ελευθερία πρέπει να συμφωνήσουμε και για τους αναρχικούς. Πως είναι όχι μόνο χρήσιμοι, αλλά αναγκαίοι. Ακούστε το μήνυμά τους: έρχεται από το μέλλον. Που το θυσιάζουν καμιά φορά στα δεκαπέντε τους χρόνια...».
Ομως η βία δεν ξεχωρίζει ποιότητες. Σκοτώνει. Ερχεται από το μηδέν και θέλει να μηδενίσει. Η βία μισεί το Είναι. Ο "νόμος και η τάξη" οδηγούν τελικά στους πιο εύτακτους, ασφαλείς και ήσυχους χώρους: τα κοιμητήρια. Προσέξτε, προσέξτε καλά τους αναρχικούς. Είναι το θερμόμετρο της κοινωνίας. Οταν αγανακτούν, σημαίνει πως η "νόμιμη" βία έχει ξεπεράσει τα όρια επιφυλακής. Βέβαια οι περισσότεροι αναγνώστες μου, άνθρωποι σοβαροί και ευπρεπείς, δεν θα δέχονταν υποδείξεις από έναν αναρχικό.
Ομως, στο βάθος, ο αναρχικός έχει πιο πολλά να πει από τον μικροαστό. Οσο κι αν δεν σας είναι συμπαθής, αξίζει να τον ακούτε από καιρό σε καιρό. Γιατί δείχνει προς τη σωστή κατεύθυνση. Κάθε οργανωμένη κοινωνία προϋποθέτει –δυστυχώς– ένα ποσοστό ανελευθερίας. Οσο μικρότερο αυτό το ποσοστό τόσο υψηλότερο το επίπεδο της οργάνωσης. (έως εδώ συμφωνούμε όλοι: προτιμότερη η πιο ελεύθερη Αγγλία από την καταπιεστική π.χ. Ουγκάντα).
Ε, λοιπόν, ο αναρχικός είναι αυτός που ζητάει να ελαχιστοποιήσει το ποσοστό ανελευθερίας (Περισσότερο να το μηδενίσει –ο ουτοπικός αναρχισμός!). Στην επιδίωξή του αυτή συμπίπτει και με τα πιο σοβαρά κόμματα (Μόνο που αυτός το εννοεί). Και βλέπει την ανελευθερία, την κατάχρηση εξουσίας, εκεί που ελάχιστοι τις αντιλαμβάνονται. Οι αναρχικοί είναι τα πιο ευαίσθητα μέλη της κοινωνίας μας. Οταν αντιδρούν έχουν πάντα κάποιο δίκιο.
Οπως οι καλλιτέχνες σηματοδοτούν το αόρατο, έτσι και οι αναρχικοί διαμαρτύρονται για μορφές βίας που εμείς (στην αλλοτρίωσή μας) δεν τις βλέπουμε. Τις έχουμε συνηθίσει. Αλλά δεν παύουν να είναι αυθαίρετες και ίσως περιττές. Π.χ., σίγουρα θεωρείτε αυτονόητη την ύπαρξη της αστυνομικής ταυτότητας. Ξέρετε πως σε άλλα κράτη είναι άγνωστη; Και πως θα το θεωρούσαν προσβολή της προσωπικότητας αν έπρεπε να αποδείξουν ποιοι είναι; Και ξέρετε ακόμα πως, όταν πριν από μερικά χρόνια η κυβέρνηση της Δυτικής Γερμανίας θέλησε να εφοδιάσει όλους τους πολίτες με αριθμημένες ηλεκτρονικές ταυτότητες, ξεσηκώθηκε τέτοιος σάλος για το "φακέλωμα", που τελικά αποσύρθηκε το νομοσχέδιο; Εμείς όμως αποκαλούμε τη Δυτική Γερμανία αστυνομικό κράτος (το έχω διαβάσει συχνά!), ενώ υποδεχόμαστε με αδιαφορία ένα παρόμοιο νομοσχέδιο, το οποίο θα μας φακελώσει όλους ενάριθμα. Να σε τι χρειάζονται οι αναρχικοί. Αποτελούν τη ζωντανή συνείδηση της κοινωνίας μας. Υπενθυμίζουν συνεχώς, με την παρουσία και τη δράση τους, ότι ο δρόμος οφείλει να οδηγεί προς την περισσότερη ελευθερία!
• Μα προκαλούν! (Είναι μέσα στον ρόλο τους).
• Μα υπερβάλλουν ! (Μήπως η άλλη πλευρά;).
• Μα επιτίθενται! (Σχεδόν ποτέ. Είναι μόνιμα σε άμυνα. Αλλά δεν μαθαίνουμε τη δική τους άποψη!).
• Μα βάζουν βόμβες! Προσοχή: μίλησα για αναρχικούς –όχι για τρομοκράτες (ή προβοκάτορες!). Οποιος τους συγχέει, πάσχει από νοητική μυωπία. Διότι είναι πόλοι αντίθετοι. Αυτός που ζητάει ελευθερία, δεν μπορεί να χρησιμοποιεί βία –έστω και ως μέσο. Η βία φέρνει μόνο καταπίεση –ποτέ αυτονομία. Οι αναρχικοί βλέπουν μακριά. Το ζητούμενο είναι μια κοινωνία ελευθερίας –από την αλλοτρίωση, την ανάγκη, την καταπίεση κάθε μορφής. Η εξουσία, όποια κι αν είναι, πρέπει να συρρικνωθεί στο ελάχιστο. Γιατί από τη φύση της είναι απάνθρωπη. "Εξουσιάζω" σημαίνει "δυναστεύω". Καλή εξουσία δεν υπάρχει. Είναι ένα αναγκαίο κακό, που θα εξαφανισθεί όταν περάσουμε σε άλλες, ανώτερες μορφές οργάνωσης. (Σε χίλια χρόνια; Εστω. Αλλά αρχίζουν σήμερα!). Προσέξτε λοιπόν καλά τους αναρχικούς. Είναι οι αλαφροΐσκιωτοι, οι ποιητές της κοινωνικής δράσης. Είναι οι άνθρωποι του μέλλοντος. (Αλίμονό μας και αν δεν είναι!). Δείχνουν τον δρόμο. Ατσαλα, βάρβαρα, φανατικά. Είναι νέοι, δεν έχουν καλούς τρόπους (ευτυχώς!). Κάποια μέρα, όμως, γι' αυτούς θα μιλάνε τα βιβλία μας –κι όχι για τους διάφορους μεγαλοσχήμονες κυβερνήτες, κατακτητές, εξουσιαστές. Αν συμφωνούμε για την ελευθερία πρέπει να συμφωνήσουμε και για τους αναρχικούς. Πως είναι όχι μόνο χρήσιμοι, αλλά αναγκαίοι. Ακούστε το μήνυμά τους: έρχεται από το μέλλον. Που το θυσιάζουν καμιά φορά στα δεκαπέντε τους χρόνια...».
Νίκος Δήμου
ΤΟ ΒΗΜΑ - 24/11/1985
Σ.Σ. Ο κ. Νίκος Δήμου είναι ένας άνθρωπος με τις απόψεις του οποίου κατά κανόνα διαφωνώ - από την εποχή του "Η δυστυχία του να είσαι Έλληνας" μέχρι πολύ πρόσφατες αναρτήσεις στο ιστολόγιό του. Το παραπάνω κείμενο, γραμμένο τη μετά Καλτεζά περίοδο, είναι μια ενδιαφέρουσα εξαίρεση - την ανακάλυψή του οφείλω στο Χρίστο Χαραλαμπόπουλο από το σημερινό φύλλο της (αθλητικής...) εφημερίδας Sportday. Το αντιγράφω για τυχόν αναγνώστες που δεν διαβάζουν αθλητικές εφημερίδες.
3 σχόλια:
Ζήλεψα ειλικρινά την ψυχραιμία και τη νηφαλιότητά του.
Το στυλ του φλεγματικού ευπατρίδη μας επιφυλάσσει εκπληξεις.
Ευχαριστώ πολύ για την ανθολόγηση.
Το ιστολόγιο του Νίκου Δήμου δεν ενημερώνεται πλέον, ωστόσο υπάρχουν links που οδηγούν σε πρόσφατα κείμενά του που δημοσιεύονται αλλού. Από εκεί βρήκα κείμενα στον Ελεύθερο Τύπο και την Καθημερινή που παραπέμπουν στο παλιό κείμενο που ανθολόγησα. Νομίζω πως δεν έχει αλλάξει απόψεις από το 1985 - κρατάω μια επιφύλαξη πάντως διότι δεν παρακολουθώ καθόλου συστηματικά την αρθρογραφία του.
Αθλητικές εφημερίδες πάλι, χμμμμ... ;-)
αναρχισμός, μια έννοια, τόσο μα τόσο παρεξηγημένη.
Δημοσίευση σχολίου