Κορμός μωβ οξιάς

Φθινοπωρινές εικόνες την ώρα που δύει ο ήλιος, έξω από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Λέιντεν.

Ξύπνησα πάλι με το κεφάλι καζάνι, αλλά τουλάχιστον αυτή τη φορά δεν έφταιγε κανένα αλκοολικό παρασκεύασμα αλλά αυτή η ίωση που εξελίσσεται. Από την Παρασκευή είχα μια περίεργη διάθεση, μια ελαφριά ζάλη, που δε μου την προκαλούαν μόνο οι ντρίμπλες και οι κωλοτούμπες της ελληνικής πολιτικής τάξης (χρησιμοποιώ τον όρο τάξη κάπως καταχρηστικά, εννοείται) αλλά φαινόταν να έρχεται κάπου από μέσα. Σάββατο πρωί ξύπνησα με πρησμένο λαιμό και περίλυπος: έχω κόψει την τηλεόραση εδώ και καμμιά δεκαετία και λείπω από την Ελλάδα ήδη ενάμιση χρόνο, οπότε το ότι ξενύχτησα βλέποντας Βουλή (και καπάκι τα πολιτικά σχόλια διαφόρων πεφωτισμένων-μη-χέσω καλεσμένων μιας πλατινέ ξανθιάς κυρίας) στην ιντερνετική μετάδοση ενός ελληνικού τηλεοπτικού σταθμού ήταν πιο ισχυρό σοκ από όσο μπορούσα να αντέξω. Σήμερα μία από τα ίδια, μόνο που ο λαιμός έχει υποχωρήσει κάπως και αντ' αυτού έχει μπουκώσει η μύτη μου.

Εξοπλίζομαι με παστίλιες, τσάι με μέλι, βιταμίνες (δεν κάνουν τίποτε, αλλά λίγο placebo δε βλάφτει) και χαρτομάντηλα για το κρύωμα, εξοπλίζομαι και με υπομονή για τον ορυμαγδό της βλακείας, και περιέρχομαι πάλι τις ιστοσελίδες και τα μπλογκ. Σκέφτομαι μερικούς ως φιγούρες του θεάτρου σκιών, που περιφέρονται σε μια φωτεινή οθόνη αλλά κινούνται ως νευρόσπαστα από κάποιον αθέατο καραγκιοζοπαίχτη. Δεν υποννοώ καμμία θεωρία συνομωσίας κατ' ανάγκην (δεν τις επικαλούμαι πριν μου τελειώσουν οι άλλες ερμηνείες), αλλά μένω κατάπληκτος από τις θεαματικότατες κωλοτούμπες και τη μνήμη του χρυσόψαρου: καλά, αυτός που μας τα λέει τώρα άσπρα, προχτές δε μας τα έλεγε μαύρα; Καταπίνω γουλίτσες ζεστό τσάι και στοιβάζω μεταχειρισμένα χαρτομάντηλα διαβάζοντας δηλώσεις και αναλύσεις εκπληκτικής ρηχότητας, φτηνιάρικη δήθεν επιχειρηματολογία και αφόρητα κλισέ.

Σκέφτομαι να πάρω προληπτικά καμμιά ασπιρίνη, όχι για τον πυρετό που δεν έχω, αλλά για τον πονοκέφαλο που εικάζω ότι θα μου προκαλέσει ο στόμφος, η αμετροέπεια και το θράσος ορισμένων. Βέβαια φταίω κι εγώ, που αν και ποτέ δεν ήμουν φίλα προσκείμενος στην παρούσα πολιτική τάξη (ρέπω κατά τι προς την αταξία, μάλλον) έχω την απαίτηση τα μέλη της να συγκροτούν επιχειρήματα με κάποια εσωτερική συνοχή. Δεν εννοώ να συμφωνούν με τις απόψεις μου (άλλωστε ώρες ώρες ούτε εγώ ο ίδιος δε συμφωνώ με τις κατά συνθήκη απόψεις μου), αλλά να λένε κάτι που να έχει μια (δική τους, έστω) δομημένη λογική. Αντ' αυτού εκσφενδονίζονται κάτι κοτρώνες (και μάλιστα από θεωροούμενους σοβαρούς) και σα να μην έφτανε αυτό έχω και μερικούς κατά τεκμήριο ευφυείς φίλους που ψελλίζουν κάτι σαν «ε, τι να κάνουμε τώρα...». Να βάλουμε τις φωνές ρε παλληκάρια αν μη τι άλλο, τουλάχιστον να καταστεί σαφές ότι δεν είμαστε ντιπ ηλίθιοι.

Φτιάχνω βουναλάκια από χαρτομάντηλα και παρατάω προσώρας το διαδίκτυο. Έξω το φθινόπωρο προχωράει· τα δέντρα ρίχνουν τα φύλλα τους που κάνουν ένα παχουλό χαλί στα τουβλο-πλακάκια των πεζοδρομίων. Την περασμένη βδομάδα βγήκα για ένα μικρό φωτογραφικό σαφάρι στη γειτονιά, φωτογραφίζοντας διάφορα σημεία που περνάω καθημερινά, ώστε να τα έχω αποτυπωμένα τώρα που ετοιμάζομαι να τα μαζέψω από την πόλη. Πήγα για πρώτη φορά μέχρι το Burcht απέναντι, ένα τοπικό αξιοθέατο που δεν είχα καταδεχτεί ποτέ ως τώρα να επισκεφτώ ακριβώς επειδή το βλέπω όλη μέρα από το παράθυρό μου. Αυτή τη φορά φωτογράφισα το σπίτι από τις πολεμίστρες και το παρκάκι που αποτελούν την καθημερινή μου θέα, σημαδεύοντας ακριβώς το παράθυρο με τα μισοκατεβασμένα στόρια κάτω από τη σκεπή από όπου γράφω. Αναρωτήθηκα αν θα βρεθώ ποτέ ξανά σε αυτή τη θέση, να δείχνω σε κάποιον μελλοντικό συνομιλητή ότι «να, εκεί ζούσα». Στα προηγούμενα σπίτια που έζησα δεν ξαναπήγα ως τώρα, πάντως.

Από το παρκάκι μπροστά στο Burcht κοιτάζοντας μέσα από τα φυλλώματα ένα από τα παράθυρα που βρίσκονται στη σκεπή· το δικό μου.

Ξαναπερνάω μια βόλτα από τις ιστοσελίδες, προσπερνώντας βιαστικά στιγμές αγωνίας, ραγδαίες εξελίξεις, καταιγιστικές ανατροπές και άλλα ηχηρά παρόμοια. Κυριακή, κοντή γιορτή, σκέφτομαι, και ρουφάω τις τελευταίες γουλιές από το τσάι που έχει πια κρυώσει. Δεν αντέχω να ξανανοίξω ελληνικό τηλεοπτικό κανάλι, φοβούμενος το βουνό της κοινοτοπίας που θα πέσει να με πλακώσει. Αντ' αυτού επιστρέφω στις φθινοπωρινές φωτογραφίες του Λέιντεν και των περιχώρων, και σταματάω σε ένα «γλυπτό» που έχω τραβήξει σε διαφορετικές χρονικές στιγμές από διαφορετικές γωνίες. Με την πρώτη ματιά δε μοιάζει καλλιτέχνημα, μοιάζει με περίεργα κομμένος κορμός ενός γέρικου δέντρου: από μέσα έχει πλαναριστεί και είναι εντελώς λείο και κυλινδρικό, και απέξω έχει μείνει φυσικό, ροζιασμένο, με λειχήνες και αρχές αποσύνθεσης.

Κορμός μωβ οξιάς κατεργασμένος από τον Frans de Wit και εκτεθειμένος στο χρόνο και τη φθορά έξω από την είσοδο του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας.

Περνούσα για πολύ καιρό από κει, μέχρι να προσέξω την ταμπέλα που εξηγούσε την ιστορία. Σύμφωνα με αυτήν, το δέντρο είναι μωβ οξιά (Fagus sylvatica, ποικιλία 'atropunicea'), που ξεριζώθηκε σε ηλικία 180 ετών. Μέχρι το 1987 κοσμούσε την είσοδο του Βοτανικού Κήπου του Λέιντεν, αλλά η καταστροφή των ριζών του από ένα μύκητα το κατέστησε ασταθές και επικίνδυνο για τον κόσμο που περνούσε από εκεί. Ο γλύπτης Frans de Wit (1942-2004), κάτοικος Λέιντεν, κατασκεύασε από τον κορμό τα δύο γλυπτά με το λείο κυλινδρικό εσωτερικό, θέλοντας ακριβώς να αναδείξει την αντίθεση ανάμεσα στη φυσική και την τεχνητή επιφάνεια. Ο κορμός κατατρώγεται σιγά σιγά από μύκητες του ξύλου· στο τέλος, δεν πρόκειται να απομείνει τίποτα απ' αυτόν.

Σκέφτομαι ότι το δέντρο φύτρωσε το 1807· λίγα χρόνια νωρίτερα από τότε που φύτρωσε η (νεο)ελληνική ανεξαρτησία. Ελπίζω πάντως αυτή η τελευταία να διαρκέσει κάπως παραπάνω, αν και είμαι βέβαιος ότι διάφοροι μύκητες την κατατρώγουν, προσποιούμενοι ενίοτε τους ηγέτες, τους σωτήρες ή και τον απλό κόσμο που κοιτάει απλώς τη δουλίτσα του. Ύστερα κάνω άλλη μια βόλτα στα μπλογκ, προσπερνώντας τα σχόλια για προδότες (τίνος;) και κρεμάλες, τις ευκολίες διαφόρων ξεκούραστων ερμηνειών της κακοδαιμονίας μας δεξιά κι αριστερά, τη χτεσινή νίκη του Θρύλου και το αναμενόμενο βραδινό ντέρμπι στο ΟΑΚΑ ή ίσως στο προεδρικό μέγαρο. Στην υγρασία της ολλανδικής πεδιάδας και στην αθηναϊκή ξηρασία, οι μύκητες συνεχίζουν αργά-αργά το έργο τους.

Καραμελίτσα για το λαιμό, φύσηγμα μύτης και υπομονή, θα περάσει. Έτσι κι αλλιώς στο τέλος δεν πρόκειται να απομείνει τίποτα. Άντε κανένα έργο τέχνης για λίγο καιρό· ύστερα θα ξεχαστούν όλα.