Παραπληροφόρηση

Renault: And what in Heaven's name brought you to Casablanca?
Rick: My health. I came to Casablanca for the waters.
Renault: The waters? What waters? We're in the desert.
Rick: I was misinformed.

Καθόμαστε στο van der Weeff του Λέιντεν, κοιτάζοντας το μεγάλο ανεμόμυλο που είναι σήμερα μουσείο, δίπλα σε ένα κανάλι που η μία όχθη του γράφει παλαιό Vest και η άλλη παλαιό Singel, και τα πάμφτωχα ολλανδικά μου δεν μου επιτρέπουν να καταλάβω ακριβώς γιατί, αν και μπορεί να σημαίνει ότι η μία όχθη έχει δρόμο δίπλα της ενώ στην άλλη τα οικήματα φτάνουν μέχρι το νερό. Οι συνδαιτημόνες έχουν βγάλει τα λάπτοπ και μοντάρουν ψηφιακές φωτογραφίες για ένα αποχαιρετιστήριο άλμπουμ που ετοιμάζουν ως δώρο για τους αποχωρούντες καθηγητές του τομέα μας. Την Παρασκευή έχουμε αποχαιρετιστήριο δείπνο, κατ' ευφημισμόν πάρτυ, για τον Πωλ που αναλαμβάνει καθήκοντα αρχές Οκτώβρη στο Κέμπριτζ και για τον Μπας που ήδη ανέλαβε προ ημερών σε ένα άλλο ολλανδικό πανεπιστήμιο στην ενδοχώρα.

Οι παλιοί τους συνεργάτες καταφτάνουν για το αποχαιρετιστήριο συμβάν από διάφορα μέρη: απέναντί μου κάθεται ο μόνος Ολλανδός της παρέας, πλαισιωμένος από μια Πορτογαλίδα και μια Φινλανδέζα που υποδεικνύουν τις κατάλληλες εικόνες, ενώ δίπλα μου ένας γαλλόφωνος Ελβετός έχει ανοίξει το δικό του υπολογιστή και σκαλίζει κάτι νούμερα. Στο τραπέζι υπάρχουν ακόμα δύο μπύρες (των αγοριών), δύο cider (των κοριτσιών) και ένα ποτήρι κρασί (δικό μου). Αν και ο Έλληνας της παρέας είναι ο τελευταίος που εμφανίστηκε χρονολογικά στο εργαστήριο, και μάλιστα τόσο πρόσφατα που να μην έχει προλάβει να αποκτήσει κανενός είδους προσωπική σχέση με οποιονδήποτε από τους δύο καθηγητές, δεν χάνει ευκαιρία να συνευρεθεί με ένα ποτήρι κρασί στο χέρι με την πολυεθνική (άρα μειωμένης ολλανδικότητας, άρα ομιλούσα σε συνεννοήσιμη γλώσσα) παρέα.

Βέβαια το αναμνηστικό άλμπουμ δεν είναι ακριβώς κάτι στο οποίο θα μπορούσα να συμβάλλω, μη έχοντας κοινές αναμνήσεις με τα τιμώμενα πρόσωπα. Οι κοπέλες κοιτάνε την οθόνη λέγοντας "θυμάσαι εκείνη τη φορά που..." ή "αυτός δεν είναι ο..." ή "κοίτα πόσο άλλαξε ο...". Κοιτάω κι εγώ διάφορες άγνωστες φάτσες που παρέλασαν από το εργαστήριο τα προηγούμενα χρόνια και τώρα έχουν πάρει το δρόμο τους, και το ενδιαφέρον μου βέβαια ατονεί καθώς αισθάνομαι λίγο υποκλοπέας στιγμών ενός αλλότριου παρελθόντος, πιο ενδιαφέροντος βέβαια από τα νούμερα του γαλλοελβετού, αλλά και πάλι κάπως αδιάφορου. Πού και πού κάνω καμμιά διευκρινιστική ερώτηση για να συμμετέχω στην κουβέντα, πού και πού μου κάνουν καμμιά πάσα "εσύ τι χρώμα λες να βάλουμε στο φόντο;", δίνω κάτι συμβουλές που δεν εισακούονται, κι ύστερα βάζουν ως τίτλο κάτι σαν "For old times' sake" που κάποιος παρατηρεί ότι είναι μια από τις ατάκες της Ίγκριντ Μπέργκμαν στην "Καζαμπλάνκα".

Αν και δεν είμαι μεγάλος φαν του Χάμφρεϋ Μπόγκαρτ (σε αντίθεση με τον πατέρα μου που έχει απομνημονεύσει πάμπολλες ταινίες της δεκαετίας του '50 και με εκπλήττει ενίοτε ξεφουρνίζοντας διαλόγους από κλασικά φιλμ), θυμάμαι μέσες άκρες το στόρυ της ταινίας και μερικές χαρακτηριστικές ατάκες. Σηκώνω το ποτήρι μου λοιπόν πίνοντας "στην αρχή μιας υπέροχης φιλίας" ως σχόλιο σε μια φωτογραφία που δείχνει τους δύο καθηγητές να πορεύονται αγκαλιασμένοι σχεδόν, και μετά οι άλλοι συζητάνε αν πρέπει να γράψουν κάτω από μια άλλη φωτογραφία που δείχνει τον Πωλ με ένα ποτήρι κρασί κάτι σαν "Here's looking at you, kid", αλλά το απορρίπτουν διότι δεν ταιριάζει και τόσο με τα εικονιζόμενα πρόσωπα.

Κάποια στιγμή ολοκληρώνουν το έργο τους και γινόμαστε λίγο πιο παρέα. Παίρνει σιγά σιγά να βραδιάζει, απέναντι βγαίνει ένα σχεδόν γεμάτο φεγγάρι και τα φώτα στο κανάλι ανάβουν. Κουβεντιάζουμε λίγο περισσότερο με τη Φινλανδέζα, δεδομένου ότι γνωριστήκαμε μόλις σήμερα - εκείνη έφυγε από το εργαστήριο κάποιους μήνες πριν φτάσω εγώ. Με ρωτάει πώς μου φαίνεται - της λέω ειλικρινά ότι θα ήθελα να δω και τη χειμωνιάτικη όψη πριν εκφέρω κρίση. Τη ρωτάω πώς βρέθηκε εκείνη εδώ αρχικά, και μου λέει με σοβαρό ύφος ότι ήρθε λόγω του καιρού (because of the weather). Το παίρνω τοις μετρητοίς σκεπτόμενος ότι ίσως στο Ελσίνκι έχει πιο πολύ κρύο αλλά μου εξηγεί ότι ήταν στην Αγγλία πριν, δηλαδή μία ή άλλη, κι ότι η λέξη που είπε δεν ήταν "weather" (καιρός) αλλά "water" (νερό). Παίρνω το ύφος του εμβριθούς ηλίθιου μέχρι που ο Ολλανδός και η Πορτογαλίδα συμπληρώνουν τις ατάκες που λείπουν (διότι όλος ο διάλογος είναι επίσης από την Καζαμπλάνκα), και αντιλαμβάνομαι με καθυστέρηση φάσης το αστείο.

- Σε παραπληροφόρησαν, λοιπόν, συμπεραίνω.
- Ναι, κι εσένα;

Τώρα εγώ υποτίθεται πρέπει να απαντήσω κάτι πνευματώδες, οπότε σκέφτομαι να πω ότι ήρθα για ορειβασία στα βουνά της Ολλανδίας, αλλά κάποιος παρεμβαίνει και αλλάζει το θέμα της κουβέντας και το πράγμα ξεχνιέται. Μιλάμε λίγο για επιστήμη, λίγο για το ολλανδικό τραγουδάκι που θα τραγουδήσουμε (κι εγώ) ως έκπληξη στο αποχαιρετιστήριο δείπνο, για το "Τέλος εποχής" του εργαστηρίου, για το ολλανδικό φθινόπωρο που έρχεται από αύριο και επίσημα, για τις προοπτικές του καθενός από εμάς στο άμεσο και το απώτερο μέλλον. Παρατηρώ ότι όπως κι εγώ, κανένας από τους άλλους δε φαίνεται να έχει ιδιαίτερα μακροπρόθεσμα σχέδια. Νυχτώνει σιγά σιγά - η ολλανδική ώρα του δείπνου έχει περάσει και σηκωνόμαστε να φύγουμε. Ο Ολλανδός πάει για το σπίτι του, τα άλλα έθνη λένε να πάνε για νούντλς σε ένα ασιατικό φαστ-φουντ, επιλογή που δε με συναρπάζει ιδιαίτερα και αποφασίζω να αφιερώσω το υπόλοιπο της βραδιάς σε κρασί και ιστολόγιο, μάλλον. Οι κοπέλες μου λένε ότι θα κάτσουν να δουν την Καζαμπλάνκα στο DVD μέχρι να τις πάρει ο ύπνος, που δε θα αργήσει, όπως τις κόβω.

Αποχαιρετιόμαστε στο γεφύρι του παλιού Singel - αποφασίζω να περιπλανηθώ λίγο στα στενά και να πάω σπίτι από τους παράδρομους αντί για την μεγάλη οδό με τα μαγαζιά. Σκαρφαλώνω τα 77 σκαλοπάτια μου με κάποια δυσκολία - στο παράθυρο της κουζίνας προβάλλει το φεγγάρι στο σχεδόν νυχτερινό πια ουρανό. Δεν ξέρω αν με παραπληροφόρησαν, αλλά έχω μια αίσθηση πως για την ώρα μάλλον αξίζει τον κόπο.


Το φεγγάρι πάνω από τις στέγες του Λέιντεν, κάπου γύρω από τη φθινοπωρινή ισημερία του 2010.