ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Μια ρεβυθιά στο Ηράκλειο - Λέιντεν - Λισσαβώνα - Αθήνα - πάλι Ηράκλειο - Γιάννενα


29/9/09

(Γ)κρούβαλοι

"Rock and the girl", στην παραλία του Φάρου στην Ικαρία, φωτογραφία δανεισμένη από τον brightoutside στο flickr.

Οι πιο πολλοί χρησιμοποιούν τον όρο "γκρούβαλοι" αλλά εγώ νομίζω ότι η σωστή προφορά είναι "κρούβαλοι" και το αρχικό "γ" μπαίνει λόγω ικαριακής ευφωνίας. Φυσικά μπορεί και να κάνω λάθος, δεδομένου ότι κανείς δεν είναι απόλυτα βέβαιος για την προέλευση του όρου - ορισμένες υποθέσεις επ' αυτού θα αναφέρω στη συνέχεια. Πάντως ο όρος δεν πρέπει να είναι πολύ παλιός - αν και ήταν στα χείλη όλων στα τέλη της δεκαετίας του '90, στις αρχές της δεν τον χρησιμοποιούσε κανείς. Οι άνθρωποι τους οποίους χαρακτηρίζει πάντως ήταν σίγουρα παρόντες στα μακριά ικαριακά καλοκαίρια των εφηβικών μου χρόνων, στις αρχές της δεκαετίας του '80, ίσως και νωρίτερα. Απλά οι ονομασίες ήταν άλλες - ίσως ο απλός όρος "φρικιά" της εποχής να τους κάλυπτε απόλυτα.

Αλλά από τότε έχει κυλήσει πολύ νερό στο αυλάκι και δεν μιλάμε απλώς για "τα παιδιά με τα μαλλιά και με τα μαύρα ρούχα" και άλλα τέτοια παλιομοδίτικα. Ο όρος τσουβαλιάζει (σε μια γενικά αρνητική νοηματοδότηση) πολύ ετερογενή κόσμο, από mainstream φοιτητές που κάνουν φτηνές εναλλακτικές διακοπές, μέχρι μέλη συνδέσμων ποδοσφαιρικών ομάδων, new age freaks και ποικίλης απόχρωσης ακτιβιστές της ευρείας αριστεράς. Στους παγκοσμιοποιημένους καιρούς μας μπορείς να είσαι με διάφορους τρόπους "εναλλακτικός" (από βιολογικές μπανάνες και φυτικές κρέμες προσώπου μέχρι μεταφυσικό μασάζ και μαγικά λυχνάρια). Μπορείς να έχεις μακριά μαλλιά ή καθόλου μαλλιά ή κατά τόπους μόνο μαλλιά. Μπορεί να φοράς μαύρα ή απλώς "έξυπνα" Τ-shirt με ακτιβιστικό περιεχόμενο ή πολύχρωμα έθνικ ρούχα. Μπορείς να κάνεις ελεύθερο κάμπιγκ στο Να ή κάπου αλλού στην Ικαρία αλλά μπορεί και να είσαι μια χαρά σε δωμάτιο στον Αρμενιστή ή σε φίλους στην Ακαμάτρα. Μπορεί να χορεύεις μια χαρά καριώτικο στα πανηγύρια ή μπορεί να αυτοσχεδιάζεις τον λεγόμενο κρουβαλιώτικο (μια χοροπηδηχτή εκδοχή με ολίγη από σαμανιστικές τελετουργίες και διαπολιτισμικά χαρακτηριστικά κάπως υποσαχάρια). Σε κάθε περίπτωση όμως, είναι καλοκαίρι, είσαι στην Ικαρία, και ακούς τους ντόπιους να αναφέρονται σε εσένα με τον επίμαχο όρο.

Για τυχόν αμύητους στα ικαριακά πράγματα, διευκρινίζω ότι διακρίνονται ειδικές κατηγορίες κρούβαλων (Αμμουδίτες, Αλάδωτοι, Μοντεχρήστοι κ.ά.), κάθε μια με τα δικά της ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Οι Αμμουδίτες π.χ. χαρακτηρίζονται από το στήσιμο σκηνών στην άμμο της παραλίας. Οι Μοντεχρήστοι δεν ονομάστηκαν έτσι από το ομώνυμο ποντίκι στον Ισοβίτη του Αρκά, αλλά από μια μάλλον ηθελημένη παραφθορά του όρου "χρήστης" που την εποχή εκείνη δεν αναφερόταν στο Διαδίκτυο αλλά στην ινδική κάνναβη, μάλλον. Όσο για τους φοβερούς και τρομερούς Αλάδωτους, που είναι κυρίως υπεύθυνοι κατά τα φαινόμενα για τις προστριβές της φυλής με τον ιθαγενή ικαριακό πληθυσμό, έλκουν την ονομασία τους από τις ντομάτες και τα λαχανικά που κλέβουν από τα περιβόλια, και τα τρώνε βέβαια ωμά (χωρίς λάδι).

Είναι προφανές ότι καθένας μπορεί να ανήκει σε παραπάνω από μία κατηγορίες, με μεταβαλλόμενη συμπεριφορά ανάλογα με τη χρονική στιγμή (π.χ. ένας χορτάτος κρούβαλος μάλλον δεν θα δώσει εμφανή σημεία αλαδωτισμού μέχρι να πεινάσει και να την πέσει στο ψητό της διπλανής παρέας στο πανηγύρι, άσε που αρκετοί Μοντεχρήστοι βρίσκονται σε μια κατάσταση μακαριότητας που προσομοιάζει μέχρι παρεξηγήσεως με αυτή στην οποία βρίσκονται πολλοί ιθαγενείς καριώτες). Το ενδιαφέρον είναι ότι παρά την προφανώς υποτιμητική σημασία του χαρακτηρισμού στα στόματα των καριωτών, αρκετοί ενδιαφερόμενοι τον υιοθέτησαν με ενθουσιασμό. Φέτος άκουσα κάμποσους να δηλώνουν υπερηφάνως "γκρούβαλοι" και είχα βρει παλιότερα στο Διαδίκτυο και ένα φόρουμ "γκρούβαλοι Ικαρίας" που τώρα έχει κατέβει, νομίζω.

Σε ένα πρόσφατο ντοκυμαντέρ περί Ικαρίας στους "Πρωταγωνιστές" του Σταύρου Θεοδωράκη, άκουσα τη φίλτατη ηθοποιό Τζένη Μπότση να πραγματεύεται γλωσσολογικώς το θέμα της προέλευσης του όρου στην καθημερινή ομιλία. Η μία εκδοχή που μετέφερε η Τζένη εξηγούσε τον όρο από το αγγλικό "groovy" (που δηλώνει κάποιον που είναι σε κατάσταση ευφορίας), ενώ η άλλη από τη λέξη "κουτρούβαλος" (δηλ. κάποιος που παραπατάει κατερχόμενος ταχέως το επικλινές ικαριακό έδαφος, κοινώς κουτρουβαλάει). Αμφότερες οι ερμηνείες μου φαίνονται κάπως επιφανειακές. Λέω να συνεισφέρω στη δημόσια συζήτηση με δυο άλλες εκδοχές. Την μία την άκουσα προ ετών από μια παρέα Μαγγανιωτίνες, που έλεγαν ότι κρούβαλα λέγανε οι παλιοί κάποια έντομα (σκαθάρια μάλλον) που διπλώνουν τα φτερά τους με τρόπο που μοιάζει σα να κουβαλάνε ένα σακκίδιο στην πλάτη (τυπική εικόνα για ελεύθερους κατασκηνωτές). Ωστόσο όσους γέρους καριώτες ρώτησα σχετικά δεν είχαν ιδέα περί τέτοιου εντόμου και είμαι λίγο διστακτικός να υιοθετήσω τη θεωρία χωρίς επιβεβαίωση από ανεξάρτητες πηγές.

Μια άλλη πιο πιθανή εκδοχή άκουσα το φετινό καλοκαίρι, σύμφωνα με την οποία τα παλιά χρόνια υπήρχε ένας περιφερόμενος μικροπωλητής (πραματευτής) που έστηνε πάγκους στα χωριά και πουλούσε διάφορα μπιχλιμπίδια και μικροπράγματα, όπως κάνουν σήμερα οι κρούβαλοι με διάφορα κοσμηματάκια και αξεσουάρ (κοινώς "λαλάκια") στις παραλίες και τα πανηγύρια. Το επίθετο του ανθρώπου αυτού ήταν Κουρούβαλος ή κάπως έτσι (το επίθετο είναι υπαρκτό, το τσέκαρα στον τηλεφωνικό κατάλογο) και προφανώς όταν οι γεροντότεροι είδαν για πρώτη φορά τα φρικιά να στήνουν πάγκο με μπιχλιμπίδια, τους παρομοίωσαν με το γνωστό τους από παλιά πραματευτή.

Σε κάθε περίπτωση, οι κρούβαλοι είναι πια ένα εποχιακό πλην χαρακτηριστικό είδος της ικαριακής πανίδας. Αν και κατά καιρούς εμφανίζονται μερικοί πιο πρώιμοι (από την άνοιξη) ή πιο έψιμοι (κατά το φθινόπωρο), είναι ένας αποδημητικός καλοκαιρινός πληθυσμός που διεκδικεί τη θέση του στο ικαριακό οικοσύστημα - καμμιά φορά σε αντιπαράθεση με άλλους τοπικούς πληθυσμούς, οπότε μπορεί να ανακύψουν μερικά προβληματάκια σαν αυτά που περιγράφει με χιούμορ ο Νάσος Μπράτσος εδώ ή τα άλλα που διεκτραγωδούν κάποιοι στο indymedia και σε μερικές αυτοσχέδιες μπροσούρες που κολλήθηκαν εδώ κι εκεί φέτος. Αυτή η αλλότρια πανίδα είναι λίαν επιρρεπής σε ορισμένες πρακτικές μάλλον αντιπαθείς (πολλοί μπάφοι, πολλή new age κουλτούρα, πολύ κακή διαχείριση της φύσης από τα "φυσιολατρικά" πλήθη κατασκηνωτών στο φαράγγι του Χάλαρη, πολύ στριμωξίδι στη Λαγκάδα, την Προεσπέρα και - αλίμονο - στην Ακαμάτρα), είναι ωστόσο κοινός τόπος πια ότι οι άνθρωποι ήρθαν για να μείνουν. Και είναι προφανές ότι δεν ήρθαν επειδή τους άρεσαν οι ραδιοπηγές ή το ρασκό ή το μπισκοτόγλυκο - ήρθαν επειδή τους άρεσε ο τρόπος που ζουν και διασκεδάζουν οι καριώτες.

Παρόλη τη γκρίνια που συνεπάγεται για τους ντόπιους (και για μένα) αυτή η κάπως αναγκαστική συμβίωση, νομίζω πως μπορούμε να κάνουμε μερικά πράγματα (ένα κάμπιγκ, π.χ. ή κάποιες δημόσιες υποδομές υγιεινής) που να διευκολύνουν λίγο την κατάσταση και να περιορίσουν κάποιες από την αρνητικές συνέπειές της. Και με μερικές εξαιρέσεις ακραίου αλαδωτισμού, νομίζω πως μια χαρά παρέα μπορούμε να κάνουμε με τα παιδιά. Είναι άλλωστε πολλές φορές που νομίζω πως μάλλον ομορφαίνουν τον τόπο παρά τον λερώνουν - και δεν εννοώ μόνο την κοπέλα της φωτογραφίας.

Εύχομαι πάντως για το καλύτερο - και του χρόνου να 'μαστε καλά.

13 σχόλια:

Idom είπε...

Αγπητέ Ροβιθέ,
μήπως είσαι λίγο κολλημένος;

Idom

αράπης είπε...

...γιατί έτσι μας αρέσει...

:-)

Ορειβατικός Πεζοπορικός Σύλλογος Ικαρίας είπε...

Συμφωνώ μαζί σου Ροβιθέ και δεν συμφωνώ πως είσαι "κολημένος". Για μένα αυτό το "φαινόμενο" εντάσσεται απλά στην ύλη "τουρισμός". Τουρισμός νέου τύπου αν θες (ή Ικαρία πρωτοπορεί, θα έλεγε ένας "κολημένος") και κατ' αρχάς -αν και δύσκολο για πολλούς- η στάση δεν πρέπει να είναι αρνητική.
Όπως μας πληροφόρησε πρόσφατα η πολυταξιδεμένη Ελένη σε σχετική συζήτηση στο μπλογκ της, κοτζάμου Νέα Ζηλανδία (μια μεγάλη Ικαρία από γεωφυσικής απόψεως τουλάχιστον, όπως θα έλεγε ένας "κολημένος"), σοβαρή χώρα με νόμους και κανόνες καλοδέχεται τους "γκρούβαλους"!!!

Ορειβατικός Πεζοπορικός Σύλλογος Ικαρίας είπε...

Α, και δεν σ' ωπα. Ωραία που "κολλάς" τις φωτογραφίες στο μπλογκ σου κατευθείαν από το Φλικρ. Ο brightoutside είναι πολυτάλαντος, φωτογράφος, πεζοπόρος, μουσικός, blogger κ.ά. Δες τον "Φυσιολατρικό περίπατό του στην Ικαρία

Γαμώτο, δεν ξέρω γιατί, το ωραίο μπλογκ του δεν παίρνει σχόλια...

Idom είπε...

@ Άγγελος

Άγγελε, με μισοπαρεξήγησες.
Εννοούσα κυρίως ότι ο οικοδεσπότης ασχολείται ΠΟΛΥ με το θέμα. Πολλές αναρτήσεις του έχουν τους (γ)κρούβαλους ως κύριο ή παράπλευρο θέμα.

Τώρα για το πώς τους αντιμετωπίζει:
Νομίζω ότι με βάση τις καταβολές του (την νηπιακή παιδεία του) νιώθει πολύ άβολα μαζί τους. Με βάση όμως την ύστερη παιδεία του και την ηθική που έχει ΑΠΟΦΑΣΙΣΕΙ να ακολουθεί, είναι διαλακτικός απέναντί τους και με προϋποθέσεις τους αποδέχεται.

Δεν τα λέω σκωπτικά τα παραπάνω:
Το να αντιστεκόμαστε και να νικάμε κάποια στερεότυπα και απόψεις που μάς έχωσαν νωρίς στο κεφάλι - ακόμα και κάποια ένστικτα ορισμένες φορές - ΕΙΝΑΙ πολιτισμός.

Με χαρά θα μάθω ακόμα καλύτερες επιδόσεις τού Β. επί τού θέματος.
Στο κάτω κάτω τόσες όμορφες (γ)κρουβαλίνες κυκλοφορούν! :-)

Idom

Christoforos είπε...

Διαφωνώ με τον Idom. Την εν λόγω ανάρτηση την περιμέναμε καιρό πολύ και η εμβρίθεια και η έκταση της μας αποζημίωσε. Εξάλλου ένα καριώτικο ιστολόγιο δε θα μπορούσε να μην αναφέρεται σε ένα από τα πλέον χαρακτηριστικά σημεία επαφής Ικαριωτών και "ξένων".

Idom είπε...

@ Christoforos!

Βρε, βρε, βρεεε!
Πού ήσουν καλέ εσύ τόσον καιρό;
(Blogολογικώς εννοώ)

Γουέλκαμ μπακ!

Ε, μην μού πεις ότι τα βράδυα στην σκοπιά αυτό που περίμενες πώς και πώς ήταν να αναρτήσει ο Β. περισπούδαστη μελέτη για τους (γ)κρούβαλους!

Idom

Idom είπε...

Αγαπητέ Ροβιθέ!

Μια και ο Chris ισχυρίζεται ότι περίμενε καιρό τώρα ανάρτησή σου για ένα συγκεκριμένο θέμα - ΚΑΤΙ θα ξέρει... - υποθέτω ότι δέχεσαι παραγγελιές.

Με την ευκαιρία λοιπόν τής (υφ)υπουργοποίησης μίας θεωρητικού τής ποδηλατάδας (Κα Τίνα Μπιρμπιλή) θέλω να παραγγείλω μία ανάρτηση για τον ποδηλατόδρομο τής Ακαμάτρας, Ικαρία!

Idom

Υ/γ.: για να εξηγούμαι: υποστηρίζω 105% την ποδηλατάδα!
I.

Β. είπε...

Κολλημένος που κολλάει φωτογραφίες, χι χι χι... Ευχαριστώ Άγγελε. Και τον αράπη, ομοίως κολλημένο κατά πως φαίνεται. Και το Χριστόφορο, που περίμενε την ανάρτηση από τον καιρό της Βαρκελώνης, πολύ πριν τις σκοπιές.

Αλλά για τον Idom (που μάλλον σχολιάζει αναδρομικώς μια άλλη ανάρτηση με τίτλο "Αχρείαστες επέτειοι" λίγο καιρό πριν) να διευκρινίσω ότι οι νηπιακές καταβολές μου μια χαρά ανεκτικές είναι και με τους κρούβαλους και με τον κόσμο όλο - η ύστερη "ορθολογιστική" μου εκπαίδευση είναι που δημιουργεί τα προβλήματα ανοχής στη διαφορετικότητα. Αλλά την παλεύω για την ώρα...

Πάντως για ποδήλατα δεν ξέρω και πολλά - έχω γράψει πιο παλιά κάτι (η ανάρτηση λεγόταν "Κλιμακοστάσιο", Ιούλιος 2008, και είχατε σχολιάσει πάλι το ίδιο θέμα). Ο ποδηλατόδρομος Ακαμάτρας-Δρούτσουλα είναι ιμιτασιόν, φοβούμαι... Πάντως θα σκεφτώ την πρότασή σας, ειδικά αν η νέα υπουργός επιδοτήσει τα μπλογκς ως οικολογικά.

ολα θα πανε καλα... είπε...

Διάβασα με ενδιαφέρον την ανάρτηση για τους (γ)κρούβαλους αλλά βέβαια ιδέα δεν έχω για το θέμα.Εγώ όμως "κόλλησα" σε άλλη λέξη της ανάρτησης:"μπισκοτόγλυκο"!Είναι (ι)καριώτικη συνταγή αυτή;Μπορώ να μάθω πώς φτιάχνεται γιατί είμαι λίγο μανιακή με τα μπισκότα και τη σοκολάτα;Πώς μου διέφυγε εμένα τέτοια συνταγή;!
:)))

Β. είπε...

Γωγώ, το μπισκοτόγλυκο δεν ξέρω να σου το περιγράψω με λεπτομέρειες, νομίζω πάντως ότι είναι μια πτι-μπερ παραλλαγή ενός κλασικού γλυκού με σαβαγιάρ μουσκμένα σε σε κονιάκ, επικάλυψη κρέμα βανίλια ή σοκολάτα και κάτι ακόμα που δε θυμάμαι (και όλο μαζί στο ψυγείο). Έχω πετύχει πολύ καλό σε ένα γλυκατζίδικο-ροφηματάδικο στις Ράχες Ικαρίας και σε αρκετά σπίτια, βέβαια. Είναι εύκολο και γρήγορο, οπότε προτιμάται για κέρασμα εκ του προχείρου.

Άμα βρεθείς ποτέ στις Ράχες, ζήτα παραπάνω πληροφορίες από τον Άγγελο που ζει εκεί - εγώ είμαι δυο ραχούλες παραπέρα κανονικά.

Ορειβατικός Πεζοπορικός Σύλλογος Ικαρίας είπε...

Και που το ήξερες αγαπητέ ότι το μπισκοτόγλυκο είναι το μόνιμο σπιτικό μας γλυκό και με έδωσες; Τέλος πάντων, η γυναίκα μου λείπει τώρα όμως η μαμά Google τα ξέρει όλα και ορίστε η συνταγή

http://www.sintagespareas.gr/sintages/to-mpiskotogliko-tis-apolaysis.html


Συστατικά

* 1.5 πακέτο πτι μπερ
* 1.5 κουβερτούρα
* 1 γάλα εβαπορέ
* 1/2 βιτάμ χάρτινο
* 4 κ.σ. κόρν φλάουρ
* 1 βανίλια
* 2 φάκελα GARNI
* 6 κ.σ. ζάχαρη
* λίγο κονιάκ
* σοκολάτα λάκτα ή τρούφα για το στόλισμα


Οδηγίες

1. Σε μία κατσαρόλα ρίχνουμε το γάλα εβαπορέ αραιομένο με ένα ποτήρι νερό. Προσθέτουμε την ζάχαρη, συν το κόρν φλάουρ, συν την βανίλια, συν το κονίακ.
2. Ανακατέυουμε να πάνε παντού τα υλικά και βάζουμε την κατσαρόλα να πάρει βράση ανακατέυοντας συνεχώς.
3. Μολις πήξει ελαφρώς, προσθέτουμε την κουβερτούρα (την οποία εχουμε λιώσει σε μπέν μαρί μαζί με το βιτάμ) και την ανακατέυουμε.
4. Κατεβάζουμε την κατσαρόλα απο το μάτι και ρίχνουμε τα μπισκοτα τα οποία εχουμε σπάσει με το χέρι μας σε χοντρά κομμάτια και ανακατέυουμε πάλι το μίγμα.
5. Στρώνουμε στο πυρέξ το μίγμα και μολις κρυώσει προσέτουμε το GARNI το οποιό θα ετοιμάσουμε οπως αναγράφει πάνω το κουτί.
6. Τέλος γαρνίρουμε απο πάνω με την τριμμένη σοκολάτα λάκτα ή την τρούφα.και το βάζετε στο ψυγείο.

Λίγα μυστικά ακόμα

Ρίξτε το GARNI πάνω απο το μίγμα εφόσον έχει κρυώσει καλά το μίγμα σοκολάτας και μπισκότου, γιατι αν δέν κρυώσει καλά, το GARNI σας θα νερουλιάσει.

ps. το αγαπούν πολύ και οι γκρούβαλοι και το μιμούνται με την απλότητα που τους χαρακτηρίζει αλείφοντας μερέντα πάνω σε μπισκότα! Παιδιάστικο αλλά πολύ καλό!

ολα θα πανε καλα... είπε...

Αγαπητέ Ροβιθέ,
με ειδοποίησες και τελικά ήρθα να δω τι με περιμένει,ποια συνταγή δηλαδή!Σ ευχαριστώ και για τη δική σου και για τη συνταγή του Άγγελου,που είναι και πιο λεπτομερής.Τι μου κάνετε παιδιά,τώρα,δεν έχω και όλα τα υλικά για να καθήσω να το φτιάξω τώρα αυτό!Μήπως πάντως μοιάζει με ένα παιδικό γλυκό που το λέγαμε "μωσαϊκό" και άλλοι το έλεγαν και "κορμό";
Ροβιθέ,σ ευχαριστώ και πάλι που πέρασες να με ενημερώσεις!
Καλημέρα!